شاید خیلی از افراد را دیده باشید که وقتی عصبی می‌شوند به تنها کاری که پناه می‌برند، خوردن است و سعی می‌کنند با این کار اعصاب خود را آرام کنند. از طرف دیگر افرادی هستند که از غذا خوردن ترس دارند چرا که فکر می‌کنند هر لقمه‌ای تبدیل به بالاترین کالری می‌شود. با این حال خوردن و نخوردن‌های افراطی در افراد همه نشانه یک بیماری شناخته شده به نام اختلال در خوردن است. پرخوری عصبی یکی از اختلالات شایع در جهان است که عوارض بسیاری بر روی جسم و روان افراد دارد و یکی از دلایل ایجاد آن تصویر نامناسب از بدن در جامعه است.
آشنایی با پرخوری عصبی یا بولیمیا
بیماری پرخوری عصبی یا “بولیمیا نرووزا” یک از شایع‌ترین اختلال‌های خوردن در جهان است. مبتلایان به اختلال پرخوری عصبی، احتمالا از نظر ذهنی به شدت درگیر وزن و شکل بدن شان هستند و ممکن است خود را به سختی مورد انتقاد و قضاوت قرار دهند. از آنجایی که این موارد به تصویری که از خود در ذهن دارند مربوط است و فقط مربوط به غذا نیست، درمان‌شان آسان نیست و در واقع خیلی سخت است ولی درمان موثر می‌تواند باعث شود که احساس بهتری از خودشان پیدا کنند و روش خوردن مناسب‌تری را در پیش بگیرند.
افراد مبتلا به پرخوری عصبی در دوره‌های مشخصی، به طور مخفیانه مقادیر زیادی غذا را به صورت غیر قابل کنترل مصرف می‌کنند و پس از آن دچار گناه، شرم و پشیمانی می‌شوند. سپس این افراد برای جلوگیری از افزایش وزن سعی می‌کنند توسط روش‌های مختلف مانند استفراغ اجباری، استفاده نادرست از ملین‌ها یا دیورتیک‌ها، ورزش بیش از حد یا روزه داری کالری اضافی که وارد بدن خود کرده‌اند را پاکسازی کنند. این اختلال در 1.5 درصد از زنان جوان و 0.1 درصد از مردان جوان رخ می‌دهد.
دوره‌های مکرر پرخوری و پاکسازی می‌تواند عواقب جسمانی خطرناکی برای فرد داشته باشد و باعث کم آبی بدن، مشکلات گوارشی، پوسیدگی دندان و اختلالات هورمونی شود. شدت بیماری پرخوری عصبی را با تعداد دفعاتی که مبتلایان در هفته اقدام به پاکسازی (استفراغ، تنقیه و…) می‌کنند، می‌سنجند که معمولا حداقل هفته‌ای یک بار به مدت سه ماه اتفاق می افتد و سپس تصمیم‌گیری‌های لازم جهت درمان صورت می‌گیرد. تحقیقات نشان داده افرادی که به پرخوری عصبی دچار هستند معمولا دارای وزن متوسط هستند و مشکلی در وزن طبیعی آن‌ها وجود ندارد.
علائم پرخوری عصبی
غذا خوردن افراطی و بیش از حد معمولی و تلاش برای پاکسازی کالری مصرفی با ورزش سنگین یا استفراغ نشان دهنده پرخوری عصبی است. علائم پرخوری عصبی در اوایل سن 12 سالگی و برخی اوقات زودتر نشان داده می‌شوند. افراد سالم نیز گاهی اوقات به پرخوری دچار می‌شوند ولی این پرخوری اختلال محسوب نمی‌شود. علائم و نشانه‌های پرخوری عصبی در هر فرد متفاوت است.
- درگیری ذهنی و عملی درباره شکل بدن و وزن
- ترس از افزایش وزن
- دوره‌های تکرار شونده خوردن بیش از حد غذا (ناپرهیزی)
- ناتوانی در کنترل میزان غذای مورد استفاده
- انجام ورزش شدید یا استفراغ برای کاهش وزن
- امتناع از خوردن
- استفاده از مکمل‌های غذایی و گیاهی به صورت اغراق شده برای کاهش وزن
- عدم اعتمادبه‌نفس و نارضایتی از فرم بدنی
- امتناع از شرکت در جمع‌های دوستانه و فعالیت‌های اجتماعی
- استفاده از ملین ها، دیورتیک ها یا تنقیه بعد از غذا در صورت عدم نیاز
- روزه گرفتن، محدود کردن کالری یا پرهیز از برخی غذاها بین پرخوری
علت ابتلا به پرخوری عصبی
پرخوری عصبی یک اختلال پیچیده در خوردن است که عوامل مختلفی در ایجاد آن نقش دارند؛ این در حالی است که علت دقیق و مشخصی برای این اختلال شناخته نشده است. ترکیبی از عوامل مختلف مانند عوامل ژنتیکی، بیولوژیکی، روانی و محیطی در ایجاد پرخوری عصبی موثر است. این اختلال معمولا در اواخر نوجوانی یا اوایل بزرگسالی آغاز می‌شود و احتمال اینکه در زنان ایجاد شود، بیشتر از مردان است. در ادامه برخی از علت‌های مهم ابتلا به پرخوری را بررسی می‌کنیم.
ژنتیک و عوامل بیولوژیکی
ژنتیک یکی از عواملی است که در ایجاد انواع بیماری‌ها و اختلالات روانی و جسمی تاثیر گذار است. اگر افراد درجه یک خانواده به اختلال پرخوری عصبی دچار باشند؛ احتمال اینکه اعضای دیگر خانواده به این اختلال دچار شوند زیاد است. برخی ناهنجاری‌های ژنتیکی و عدم تعادل در انتقال دهنده‌های عصبی مانند سروتونین( در تنظیم خلق و خو و اشتها نقش دارد) احتمال ابتلا به پرخوری عصبی را افزایش می‌دهد. اضافه وزن ژنتیکی نیز می‌تواند احتمال ابتلا به پرخوری عصبی را افزایش دهد.
جهت مطالعه بیشتر:
عوامل روانشناختی و عاطفی
عوامل روانشناختی تاثیرات بسزایی در بروز پرخوری عصبی دارند. افرادی که مشکلات روانی و عاطفی مانند افسردگی، اختلالات اضطرابی، سو مصرف مواد، کمال گرایی و تصویر بدنی نامناسب دارند؛ در برابر این اختلال آسیب پذیرتر هستند. کودکانی که در معرض تروما، سو استفاده جسمی، جنسی و روانی، والدین دارای سو مصرف مواد و … هستند بیشتر به این اختلال دچار می‌شوند. افرادی که به پرخوری عصبی دچار هستند معمولا نسبت به خود احساس منفی دارند و این احساس منفی باعث کاهش انگیزه برای درمان می‌شود.
تاثیرات اجتماعی و فرهنگی
فشارهای اجتماعی و فرهنگی می‌توانند باعث ایجاد پرخوری عصبی شوند. در جامعه امروزی لاغری و داشتن اندام ایده آل بسیار مورد توجه است؛ که این تاکید بر لاغری باعث ترویج کاهش وزن و رژیم‌های غذایی غیر استاندارد شده است. تاثیر این فشارهای اجتماعی بر روی برخی از افراد به این گونه است که به پرخوری عصبی دچار می‌شوند. در درمان پرخوری عصبی توجه به عوامل ایجاد کننده آن می‌تواند باعث درمان ریشه‌ای و موثر این اختلال شود.
عوارض پرخوری عصبی
رژیم غذایی سالم باعث بهبود کیفیت زندگی و داشتن جسم و روان سالم می‌شود؛ به همین دلیل افرادی که به پرخوری عصبی دچار هستند دچار مشکلات جسمی و روانی متعددی می‌شوند. عوارض این پرخوری می‌تواند بر وضعیت فیزیکی، روانی و اجتماعی افراد تاثیرات منفی داشته باشد.
عوارض جسمی
- عدم تعادل الکترولیت‌ها: تعادل الکترولیت‌ها در بدن نقش مهمی را ایفا می‌کند و از بروز بیماری‌های زیادی جلوگیری می‌کند؛ دوره‌های مکرر پرخوری و پاکسازی باعث از بین رفتن تعادل الکترولیت‌ها می‌شود. این اختلال در بدن انسان می‌تواند منجر به ایجاد آریتمی قلبی، ضعف عضلاتی، نارسایی قلبی، هیپوکالمی و هیپوناترمی شود.
- مشکلات گوارشی: فرآیندهایی که سبب خارج شدن اجباری غذا از بدن می‌شوند؛ می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی مانند رفلاکس اسید، پارگی مری، پارگی معده، خونریزی دستگاه گوارش و التهاب و آسیب به مری، گلو و معده شود.
- مشکلات دهان و دندان: یکی دیگر از عوارض پرخوری آسیب به دهان و دندان است. در این اختلال دندان‌ها به صورت مکرر در معرض اسید معده قرار می‌گیرند و این اتفاق باعث مشکلات متعددی مانند فرسایش مینای دندان، پوسیدگی دندان، بیماری لثه و حساسیت دندان شود.
عوارض روانی
- افسردگی و اضطراب: افرادی که به اختلال پرخوری دچار هستند؛ معمولا دچار بیماری‌های روانی مانند افسردگی و اختلالات اضطرابی می‌شوند. ابتلا به بیماری‌های روانی می‌تواند تاثیرات منفی بر روی شدت و علائم پرخوری داشته باشد. درمان افسردگی بدون دارو می‌تواند در بهبود شرایط بیمار تاثیر گذار باشد.
- نداشتن تصویر بدنی مناسب: افراد مبتلا به پرخوری معمولا درک اشتباه و نادرستی از وضعیت بدن خود دارند و نسبت به بدن خود احساس خوبی ندارند.
- وسواس اجباری: یکی دیگر از عوارض پرخوری بر روی سلامت روان افراد ابتلا به وسواس اجباری است. این افراد رفتارهای وسواسی مانند داشتن قوانین خاص غذایی و تشریفات مشخص برای غذا خوردن را از خود نشان می‌دهند. رفتارهای وسواسی با استفاده از درمان وسواس با نوروفیدبک قابل کنترل است.
عوارض اجتماعی
- تاثیر بر عملکرد تحصیلی و کاری: اثرات جسمی و روانی که پرخوری بر روی انسان دارد؛ می‌تواند بر روی توانایی فرد برای تمرکز تاثیر گذاشته و منجر به اختلال در عملکرد تحصیلی و کاری شود.
- انزوای اجتماعی: این افراد به دلیل احساس شرم و خجالت از حضور در موقعیت‌های اجتماعی مختلف اجتناب می‌کنند و باعث گوشه گیری و انزوای اجتماعی آن‌ها می‌شود.
بهترین روش درمان پرخوری عصبی
اگر به این اختلال یا اختلال خورن هنگام عصبانیت دچار هستید می‌توانید با استفاده از تکنیک‌های مختلف این اختلال را کنترل کنید. تشخیص و درمان قطعی اختلال پرخوری عصبی توسط مشاوران و افراد متخصص امکان پذیر است. اختلال پرخوری در صورتی که در زمان مناسب درمان نشود می‌تواند مشکلات برگشت ناپذیری را در زندگی فرد ایجاد کند و حتی منجر به مرگ شود. سبک زندگی سالم می‌تواند تاثیر بالایی بر روی کاهش علائم اختلال پرخوری عصبی و بهتر شدن رژیم غذایی افراد شود. درمان پرخوری عصبی معمولاً شامل ترکیبی از درمان‌هایی است که جنبه‌های فیزیکی، روانشناختی و رفتاری این اختلال را بررسی می‌کنند. بهترین رویکرد درمانی برای پرخوری عصبی ممکن است بسته به نیازها و شرایط فردی متفاوت باشد
روان درمانی
برای درمان اختلال پرخوری عصبی یا بولیمیا اولین روشی که مورد استفاده قرار می‌گیرد روان درمانی است. درمان شناختی رفتاری نوعی مشاوره فردی است که بر روی تغییر تفکر و رفتار شما تمرکز دارد. افراد مبتلا به این اختلال با گفتگو درمانی و صحبت کردن بی پرده درمورد مشکل خود به درک بیشتری درمورد افکار، احساسات و پرخوری خود می‌رسند. پس از اینکه فرد به درک بهتری درمورد اختلال خود رسید درمانگر سعی می‌کند با آموزش تکنیک‌های مختلف علائم پرخوری عصبی را کاهش دهد.
دارو درمانی
برای درمان و مقابله با پرخوری عصبی می‌توان از داروهای ضدافسردگی و ضداضطراب استفاده کرد. مهار کننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین که نوعی داروی ضدافسردگی است نیز برای درمان پرخوری و کاهش استفراغ استفاده می‌شود. این داروها بر روی درمان استرس و اضطراب و افسردگی نیز تاثیر می‌گذارد.
مراجعه به روانشناس
اگر علائم پرخوری عصبی در شما وجود دارد بهتر است در سریع‌ترین زمان ممکن به پزشک مراجعه کنید؛ زیرا این اختلال اگر درمان نشود می‌تواند خطر مرگ داشته باشد. زمان مراجعه به روانشناس بهتر است به بهترین شکل ممکن درمورد احساسات خود توضیح دهید و سعی کنید بی پرده درمورد مشکل پرخوری خود صحبت کنید. درمان چاقی و پرخوری با استفاده از علم روانشناسی؛ برای افرادی که نتوانسته‌اند با استفاده از رژیم و ورزش وزن خود را کاهش دهند بسیار مناسب است.
اختلال پرخوری یکی از اختلالات شایع در جهان است که بیشتر در افراد جوان رخ می‌دهد. اینترنت و فضای مجازی نیز تاثیر بالا و بدی بر روی تصور افراد نسبت به وزن و بدن خود دارد. در کلینیک روانشناسی و لورتا نوروفیدبک بیات بهترین و استانداردترین نوع مشاوره برای درمان افراد متبلا به اختلال پرخوری ارائه داده می‌شود. این اختلال می‌تواند بر روی جسم و روان انسان عوارض منفی داشته باشد؛ به همین دلیل درمان آن باعث بهبود کیفیت انسان می‌شود.
سئوالات متداول
1- اختلال پرخوری عصبی چیست؟
ین افراد به طور مخفیانه مقادیر زیادی غذا را به صورت غیر قابل کنترل می‌خورند و سپس سعی می‌کنند توسط روش‌های مختلف از کالری اضافی که وارد بدن خود کرده‌اند را پاکسازی کنند.
2- چند درصد از زنان و مردان جهان به اختلال پرخوری عصبی دچار هستند؟
این اختلال در 1.5 درصد از زنان جوان و 0.1 درصد از مردان جوان رخ می‌دهد.
3- علائم پرخوری چیست؟
- درگیری ذهنی و عملی درباره شکل بدن و وزن
- ترس از افزایش وزن
- دوره‌های تکرار شونده خوردن بیش از حد غذا (ناپرهیزی)
- ناتوانی در کنترل میزان غذای مورد استفاده
- انجام ورزش شدید یا استفراغ برای کاهش وزن
- امتناع از خوردن
- استفاده از مکمل‌های غذایی و گیاهی به صورت اغراق شده برای کاهش وزن