درمان اوتیسم با استفاده از روشهای مختلف امکان پذیر است. یکی از مهمترین عوامل در درمان این اختلال تشخیص زودهنگام آن است؛ به طوری که بیشتر تحقیقات انجام شده برای درمان اوتیسم در کودکان است. افردی که به اختلال اوتیسم دچار هستند نمیتوانند به صورت سالم با دیگران ارتباط برقرار کنند و این میتواند منجر به ایجاد مشکل در زندگی شخصی یا در محل کار شود. درمان این اختلال دارای یک روش خاص و بینالمللی نیست و برنامه درمانی در هر فرد با توجه به شرایط و شدت اختلال اوتیسم تهیه میشود.
اختلال اوتیسم چیست؟
اختلال طیف اوتیسم (Autism Spectrum Disorder) نوعی اختلال عصبی و تکاملی است؛ که بر رفتار شخص، اجتماعی شدن یا تعامل با دیگران تاثیر میگذارد. اختلال اوتیسم در هر سنی قابل تشخیص است، اما معمولا علائم آن در دو سال اول زندگی کودک خود را آشکار میکنند و با گذشت زمان، این اختلال میتواند پیشرفت کند به همین دلیل به عنوان یک اختلال تکاملی شناخته میشود. مشکل در برقراری ارتباط، داشتن علایق محدود و رفتارهای تکراری، ناتوانی در تعامل با دیگران نشانههای اولیه اختلال اوتیسم است.
اوتیسم یک بیماری نیست بلکه یک اختلال رشد در کارکرد مغز است که درمان آن به معنی کاهش علائم اختلال اوتیسم است. روشهای متعددی میتوانند به بهبود عملکرد اجتماعی، یادگیری و کیفیت زندگی کودکان و بزرگسالان مبتلا به اوتیسم کمک کند. به یاد داشته باشید که اوتیسم یک شرایط مبتنی بر طیف است. بعضی افراد ممکن است نیاز به درمان کمتری داشته باشند، در حالی که افراد دیگر ممکن است نیاز به درمان شدید داشته باشند. ظاهر افراد مبتلا به این اختلال از سایر افراد متمایز نیست و باعث تفاوت در ظاهر افراد نمیشود.
احتمال ابتلای افراد به اوتیسم در هر جنسیت، نژاد، قومیت و وضعیت اقتصادی وجود دارد. برخی از افراد مبتلا به این اختلال دارای مهارتهای مکالمهای پیشرفتهای هستند در حالی که برخی دیگر توانایی برقرار ارتباط کلامی را ندارد. بسیاری از تحقیقاتی درباره درمان اوتیسم وجود دارد بر روی کودکان تمرکز دارد. این امر عمدتا به این دلیل است که تحقیقات موجود نشان میدهد که درمان قبل از ۳ سالگی بیشترین تاثیر را داشته است. با این حال، بسیاری از درمانهایی که برای کودکان طراحی شدهاند نیز ممکن است به بزرگسالان کمک کنند.
علائم اوتیسم در کودکان و بزرگسالان
علائم اوتیسم در بیشتر کودکان مبتلا به این اختلال از دو سالگی قابل تشخیص است؛ اگر علائم کودک شدیدتر باشد زودتر نیز قابل تشخیص است. نشانهها و علائم اوتیسم در برخی کودکان از اوایل نوزادی قابل شناسایی است که شامل کاهش تماس چشمی، عدم پاسخگویی به نام خود و بیتفاوتی به مراقبان میشود. کودکان دیگر ممکن است در چند ماه یا چند سال ابتدای زندگی خود کاملا سالم باشند و هیچ گونه علائمی از این اختلال را نشان ندهند؛ اما بهصورت ناگهانی گوشهگیر شوند یا مهارتهای زبانی خود را از دست بدهند.
تحقیقات نشان داده که تشخیص این اختلال در آمریکا اکثرا در کودکان چهار سال به بالا اتفاق میافتد. اولین علائم اوتیسم در کودکان شامل ناتوانی در برقراری تماس چشمی، نداشتن علاقه به والدین یا سایر کودکان، کم حرف بودن و عصبانیت و پریشانی با کوچکترین تغییر است. علائم این اختلال در بزرگسالی شامل مشکل در حفظ ارتباط چشمی، مشکل در دوست یابی و ادامه دادن مکالمه، ناتوانی در درک احساسات دیگران است.
علائم اوتیسم در هر فرد دارای یک الگوی خاص و منحصر به فرد است؛ به همین دلیل تشخیص این بیماری میتواند پیچیده باشد زیرا از الگوی خاصی پیروی نمیکند. افراد مبتلا به این اختلال رفتارهای تکراری زیادی دارند؛ مثلا حرکات دست خاص یا علاقه به داشتن نظم مشخص در وسایل خانه. این افراد ممکن است علاقه بسیاری به یک موضوع نشان دهند و به صورت مداوم درمورد آن صحبت کنند. در ادامه با نشانههای مشترک در افراد اوتیسم آشنا میشویم.
علائم اوتیسم در برقراری روابط اجتماعی
- عدم تماس چشمی
- مهارتهای گفتاری و ارتباطی تاخیری
- عدم یا کندی پاسخ نسبت به اسم خود
- ناتوانی در ادامه دادن مکالمه با دیگران
- ناتوانی در ابراز احساسات، علایق و …
- عدم تناسب حالات چهره و حرکات بدن با مکالمه
- مشکل در پیدا کردن دوست و بازی کردن با کودکان دیگر
- وابستگی شدید به روتینهای زندگی
- واکنشهای غیر منتظره به صداها،بوها،مناظر و لمس
- عدم درک احساسات و حالات عاطفی دیگران
- عدم واکنش به نام تا 12 ماهگی
- عدم اشاره به اشیا دور تا 14 ماهگی
الگوهای تکرار شونده رفتاری در اوتیسم
- تمرکز وسواسی بر روی اشیاء و علایق
- رفتارهای تکراری و کلیشهای
- داشتن علاقه شدید نسبت به موضوعات خاصی مانند اعداد
- ناراحتی شدید از تغییرات نسبتا جزئی
- نشان دادن علاقه غیرطبیعی نسبت به وسایل و اشیا
- حساسیت بیشتر یا کمتر نسبت به محرکهای متفاوت مانند صدا، لمس، دما و نور
سئوالات متداول
1_ آیا درمان اوتیسم حتمی است؟
هیچ درمان قطعی و یکسانی برای اوتیسم وجود ندارد؛ اما روشهای درمانی متفاوت منجر به رشد اجتماعی این افراد میشود.
2_ کدام عوامل میتواند احتمال ابتلا به اوتیسم را افزایش دهد؟
3_ علائم اوتیسم از چه سنی قابل تشخیص است؟
علائم این اختلال در بیشتر کودکان مبتلا به این اختلال از دو سالگی قابل تشخیص است؛ اگر علائم کودک شدیدتر باشد زودتر نیز قابل تشخیص است.
4_ بهترین روش درمان اوتیسم چیست؟
روشهای توانبخشی در کنار دارو درمانی میتواند بین 90 تا 95 درصد این اختلال را کنترل کند.
5_ علائم اوتیسم در برقراری روابط اجتماعی چیست؟