به قلم حسن بیات روانشناس بالینی
امروزه در سراسر جهان، وجود مشاوران، روانشناسان و مربیان در زندگی، محل کار و تحصیل تبدیل به امری عادی شده است. این تغییرات جدید در زندگی شخصی و کاری، فواید زیادی دارند. یکی از مهم ترین این فایده ها این است که افراد می توانند بدون ترس به نقاط ضعفشان اعتراف کنند اما آیا داشتن این همه کمک و پشتوانه روحی اثر منفی هم دارد؟ آیا می دانستید کمک به دیگران می تواند تبدیل به وسواس فکری شود
کارشناسان رفتاری اعتقاد دارند که (کمک‌‌کردن) این قابلیت را دارد تا تبدیل به اعتیاد شود. وقتی به دیگران کمک می کنیم، مغزمان سه ماده شیمیایی آزاد می کند که معمولا به آن ها سه‌گانه شادی می گوییم :
احساس خوبی که از ترکیب این سه به دست می آید، باعث می شود که بخواهیم آن را تکرار کنیم اما وقتی نیازمان به کمک به دیگران به حدی سیری ناپذیر شود که در کمک به آن ها دچار وسواس شویم، دیگر نه به آن افراد بلکه به خودمان کمک می کنیم
روانشناسان به این مشکل، اعتیاد یاوری یا سندروم شوالیه سفید می گویند. سندروم شوالیه سفید به نیاز به نجات دیگران از طریق کمک با نصیحت، کوچینگ یا نظردادن به هدف تحکیم حس خودبزرگ بینی گفته می شود. در حالی‌که آن دسته از افرادی که از حس سالمی برای کمک به دیگران برخوردار هستند، از دیدن موفقیت افرادی که به آن ها کمک کرده اند، شاد می شوند. برای آن ها فرقی نمی کند که آن افراد به‌خاطر کمک آن ها موفق شده اند یا به تنهایی. افرادی که از سندروم شوالیه سفید رنج می برند، بدون کمک به دیگران احساس اضطراب و افسردگی می کنند؛ درواقع نمی توانند ارزش واقعی و درونی خودشان را ببینند
آیا واقعا دچار وسواس کمک به دیگران شده اید :
- آیا وقتی به دیگران کمک نمی کنم، احساس اضطراب یا بی هدفی می کنم ؟
- آیا به بهانه اینکه فقط می خواهم کمکی کرده باشم، به دیگران مشاوره می دهم، بدون اینکه از من درخواست کرده باشند ؟
- آیا وقتی می فهمم افرادی که به آن ها مشاوره داده ام، از توصیه فرد دیگری بیشتر راضی بوده‌اند یا درمورد مشکلشان با من مشورت نکرده اند، ناراحت می شوم ؟
- آیا تصور می کنم که توصیه های من زندگی دیگران را تغییر می دهد و برای موفقیت آن ها حیاتی است ؟
پاسخ مثبت به چند سوال بالا الزاما به معنای وسواس کمک به دیگران نیست، اما می تواند نشان دهنده این باشد که باید مراقب باشید. اگر به همه سوالات بالا پاسخ مثبت داده اید، باید برای غلبه بر وسواس کمک به دیگران فکری جدی بکنید
تلاش کنید دوست و همراه باشید نه ناجی :
بهترین یاری دهنده‌ها افرادی هستند که از همان ابتدا انتظاراتشان را مشخص می کنند. یکی از اولین محدودیت ها می تواند این باشد که (هرگز بیش از خودت دلواپس موفقیت تو نخواهم بود) یکی از نشانه های بارز کمک بیش از اندازه به دیگران زمانی است که شما به آن ها بیشتر از خودشان کمک می کنید
چرا غلبه بر وسواس کمک به دیگران مهم است :
مشارکت در موفقیت دیگران هدفی عالی است. این کار هیچ آسیبی به ما نمی رساند و اینکه بدانیم دیگران به کمک ما تکیه می کنند، حس خوبی به ما می دهد اما وقتی تمایلمان به کمک به دیگران با این نیاز تداخل پیدا می کند که می‌خواهیم عامل اصلی موفقیت آن ها باشیم، به نقطه ای سقوط می کنیم که از آن وحشت داریم یعنی رسیدن به وسواس فکری کمک به دیگران