سالمندی یکی از دوره‌های مهم زندگی انسان است و برخورداری از سلامت روان در سالمندی می‌تواند از ایجاد مشکلات روانی مانند افسردگی، زوال عقل و اضطراب جلوگیری کند. امروزه از هر 4 فرد مسن یک نفر دچار اختلالات روانی است و پیش بینی شده است تا سال 2030 این تعداد دو برابر شده و نزدیک 15 میلیون نفر به این اختلالات دچار شوند. سالمندی خود به تنهایی یک مریضی یا مشکل محسوب نمی‌شود و درصورتی که افراد پیری پویا و سالمی داشته باشند میتوانند از این دوره از زندگی استفاده و لذت کافی را ببرند.
سلامت روان در سالمندی
در جامعه امروزی که جمعیت در حال پیر شدن است مهمترین موضوع می‌تواند حفظ سلامت روان در سالمندی باشد. مهمترین و رایجترین مشکل سلامت روان در سالمندی افسردگی است البته مشکلات دیگری شامل انزوا، اختلالات عاطفی و اضطرابی، زوال عقل و روان پریشی نیز از اختلالات مهم دیگر محسوب می‌شود. بسیاری از سالمندان همچنین از اختلالات خواب و رفتاری، زوال شناختی یا حالت‌های سردرگمی در نتیجه اختلالات فیزیکی یا مداخلات جراحی رنج می‌برند. دو سوم سالمندان مبتلا به مشکلات سلامت روان درمان مورد نیاز خود را دریافت نمی کنند.
مهمترین موضوع در حفظ سلامت روان در سالمندی سلامت جسم این افراد است. سلامت جسم و روان در سالمندان با همدیگر ارتباط تنگاتنگی دارند و درصورتی که هر کدام از آن‌ها دچار مشکل شوند دیگری نیز با اختلال رو‌به‌رو می‌شود. پیری به تنهایی نمی‌تواند باعث ایجاد اختلالات روانی، زوال عقلی و از دست دادن هوش یا حافظه شود؛ بلکه درصورت عدم توجه به سلامت این اتفاقات در سالمندی ممکن است رخ دهد. افراد میتوانند با ورزش منظم، رژیم غذایی سالم، استراحت کافی و توجه کافی به روابط اجتماعی در هر سنی که هستند سلامت جسم و روان خود را برای آینده حفظ کنند.
علائم هشدار دهنده سلامت روان در سالمندی
مشکلات روانی مانند افسردگی و استرس و اضطراب می‌تواند وضعیت بیماری‌های جسمی افراد را بدتر کرده و باعث طولانی شدن روند درمان شود. اختلالات روانی میتوانند به موانعی تبدیل شوند و انجام کارهای ساده و روزمره زندگی را نیز برای فرد سالمند به مشکل تبدیل کنند. کاهش و درمان استرس و اضطراب می‌تواند در عدم ابتلا به اختلالات روانی موثر باشد. ایجاد بیماری‌های روانی در سالمندان نشانه‌های متفاوتی دارد که درصورت مشاهده آن‌ها در افراد مسن باید سریعا به دنبال درمان این افراد باشیم.
- تغییر در الگوهای خواب(کم خوابی یا زیاد خوابیدن)
- سطح استرس بالا یا نگرانی مداوم
- افکار خودکشی
- مشکل در احساس احساسات مثبت
- ایده‌ها یا رفتارهای غیرمعمول
- نیاز یا وابستگی به مواد مخدر و الکل
- احساس ناامیدی یا تسلیم شدن
- سردرد و درد مداوم
- عصبانیت و تحریک پذیری
- انجام فعالیت های پرخطر
عوامل خطرساز سلامت روان در سالمندی
مشکلات روان در سالمندی می‌تواند به دلایل و عوامل خطرساز مختلفی ایجاد شود و معمولا تنها یک علت باعث ایجاد این مشکلات نمی‌شود. افراد مسن عوامل استرس‌زای مختلفی را شامل موارد اجتماعی، جسمی و روانی در زندگی خود تجربه می‌کنند؛ که هر کدام از آن‌ها می‌تواند سلامت روان در میانسالی را تحت تاثیر قرار دهد. برای اینکه بتوانیم باعث رشد و حفظ سلامت روان در سالمندی شویم نیاز است علت کاهش و از بین رفتن آن را ریشه یابی کرده و به دنبال دور کردن عوامل خطرساز از سالمندان شویم.
همان طور که اشاره شد سلامت جسم و روان ارتباط تنگاتنگی بایکدیگر دارند و افرادی که دارای بیماری جسمی درمان نشده هستند بیشتر در معرض مشکلات روانی قرار می‌گیرند. افراد مسن به دلایل مختلفی مانند کاهش توانایی و تحرک، بازنشستگی و افت وضعیت اقتصادی میتوانند دچار انزوا و مشکلات روانی شوند. یکی دیگر از علت‌های ابتلای سالمندان به مشکلات روانی سوء استفاده از سالمندان است؛ که می‌تواند فیزیکی، کلامی، روانی، مالی، جنسی، رها کردن و بی‌توجهی باشد. طبق آمار از هر 6 سالمند 1 نفر مورد اینگونه سوء استفاده قرار می‌گیرد.
عوامل خطرساز که سلامت روان در میانسالی را تحت تاثیر قرار می‌دهد:
- افسردگی
- استرس و اضطراب
- عدم تغذیه مناسب
- نداشتن سبک زندگی سالم و مناسب
- مصرف دخانیات و الکل
- عدم فعالیت و تحریک
- بیماری‌های جسمی
- عوارض داروهای تجویز شده در دوران سالمندی
- تداخل داروهای تجویز شده توسط پزشکان متعدد
- از دست دادن همسر و یا عزیزان
- فقدان موقعیت شغلی و اجتماعی
تکنیکهای طلایی برای حفظ سلامت روان در سالمندی
حفظ سلامت روان در میانسالی باعث می‌شود یک بخش از جامعه از سلامت روان بالایی برخوردار بوده و مشکلات کمتری برای خود، دیگران و جامعه ایجاد کنند به همین دلیل توجه به آن ضروری و مورد نیاز است. تکنیکهای ساده و مهمی وجود دارد که با رعایت آن در هر سنی که قرار دارید؛ می‌توانید خطر ابتلا به بیماری‌های روانی در آینده را کاهش دهید. یکی از مشکلات مهم سالمندان انزوا و جدا شدن از جامعه است؛ اگر این افراد بتوانند با فعالیت‌های صحیح و سالم حضوری موثر در اجتماع داشته باشند بیشترین کمک را به خود می‌کنند.
فعالیت بدنی
ورزش منظم و روزانه می‌تواند باعث حفظ روحیه افراد شود و بدن آن‌ها را موقعیت خوبی نگه دارد. اگر افراد روزانه 30 تا 60 دقیقه را به فعالیت‌های ورزشی اختصاص دهند میتوانند باعث کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن مانند فشارخون، چربی خون، بیماری‌های قلبی و عروقی و کاهش پوکی استخوان شوند. ورزش با افزایش اندورفین و سایر هورمون‌های شیمیایی باعث ایجاد حس خوب در سالمندان و بهتر شدن خلق و خو آن‌ها می‌شود. ورزش‌های گروهی باعث می‌شود که افراد سالمندان ارتباط اجتماعی بیشتری داشته باشند و بتوانند در جامعه حضور پیدا کنند.
آموختن مهارت جدید
آموختن یک مهارت یا هنر جدید می‌تواند شما را از لحاظ عملکردی و احساسی بهبود بخشد و به شما امید به زندگی بدهد. یادگیری یک زبان جدید یا شروع موسیقی می‌تواند برای سالمندان بسیار موثر باشد و ذهن آن‌ها را فعالی و جوان نگه دارد. هر مهارت یا هنر جدید که به آن علاقه دارید را می‌توانید در سالمندی آغاز کنید و این تفکر که دوران سالمندی نمی‌توان دوران یادگیری باشد را از ذهن خود دور کنید.
فعالیت جنسی خود را سالم نگه‌دارید!
داشتن فعالیت جنسی سالم در هر دورانی از زندگی کاملا طبیعی و یکی از ویژگی‌های انسانی است. زنان و مردان زیادی فکر می‌کنند با افزایش سن فعالیت‌های جنسی باید کنار گذاشته شود؛ در حالی که این باور کاملا اشتباه است و فعالیت جنسی می‌تواند احتمال ابتلا به بیماری‌های مختلف را کاهش داده و زندگی شاد و سالم‌تری را فراهم کند.
عوامل فرهنگی و اجتماعی بیشتر از پیری بر روی تغییرات جنسی تاثیر می‌گذارند. داشتن فعالیت‌های جنسی در سنین بالا نیازمند سلامتی همسر، سلامتی خود فرد و میزان فعالیت صحیح جنسی در گذشته است. درصورتی که می‌خواهید فعالیت جنسی خود را بهبود بخشید می‌توانید به سکس تراپی مراجعه کرده و مشکلات خود را بیان کنید؛ تا بهترین نوع درمان را دریافت کنید.
جمع‌بندی
حفظ سلامت روان در سالمندی می‌تواند این دوره از زندگی را تبدیل به یکی از لذت بخش‌ترین دوران‌های زندگی کند. سلامت روان در سالمندی همان طور که اشاره شد ارتباط تنگاتنگی با سلامت جسمی دارد و دوصورتی که هر دو آن‌ها از سلامت مطلوبی برخوردار باشند بیماری‌های کمتری برای سالمندان ایجاد می‌شود. حفظ کردن ارتباط با اجتماع و افراد تاثیر بسزایی در حفظ سلامت روان در سالمندی دارد.
بهترین کار در درمان بیماری‌های روانی، پیشگیری از ابتلا به آن‌ها است؛ اما اگر علائم مشکلات روانی را در فرد سالمندی مشاهده می‌کنید می‌توانید به مرکز روانشناسی و لورتا نوروفیدبک بیات مراجعه کرده و بهترین خدمات مشاوره‌ای را دریافت کنید. برای رزرو وقت و ارتباط با مشاوران ما در این مرکز می‌توانید به صفحه تماس با ما مراجعه کرده و خدمات مشاوره مناسب خود را دریافت کنید.
سئوالات متداول
1_ مهمترین مشکل روانی در سالمندان چیست؟
مهمترین و رایجترین مشکل سلامت روان در سالمندی افسردگی است
2_ علائم هشدار دهنده سلامت روان در سالمندی چیست؟
- تغییر در الگوهای خواب(کم خوابی یا زیاد خوابیدن)
- سطح استرس بالا یا نگرانی مداوم
- افکار خودکشی
- مشکل در احساس احساسات مثبت
- ایده‌ها یا رفتارهای غیرمعمول
- نیاز یا وابستگی به مواد مخدر و الکل
3_ تکنیکهای افزایش سلامت روان در سالمندی چیست؟
افراد میتوانند با ورزش منظم، رژیم غذایی سالم، استراحت کافی، توجه کافی به روابط اجتماعی و داشتن فعالیت جنسی سالم در هر سنی که هستند سلامت جسم و روان خود را برای آینده حفظ کنند.