بیماری پارکینسون یک اختلال عصبی است که بر حرکت افراد تاثیر گذاشته و باعث ایجاد حرکات ناخواسته و غیرقابل کنترل مانند لرزش، سفتی، عدم هماهنگی و مشکل در تعادل می‌شود. پارکینسون یک بیماری پیش‌رونده است و علائم آن به‌تدریج شروع شده و با گذشت زمان افزایش می‌یابد. علت بیماری پاکینسون ناشناخته است؛ اما ترکیی از عوامل ژنتیکی و محیطی و همین‌طور سن می‌تواند در ایجاد این بیماری تاثیر گذار باشد؛ به همین دلیل بیماری پارکینسون بیشتر در افراد بالای 60 سال رخ می‌دهد.
درمان مشخصی برای بیماری پارکینسون وجود ندارد؛ اما میتوان علائم این بیماری را کنترل کرد و زندگی رضایت‌بخشی داشت. بیماری پارکینسون به تنهایی کشنده نیست؛ اما علائم و عوارضی مانند عفونت و زمین خوردن که این بیماری برای فرد ایجاد می‌کند؛ احتمال مرگ افراد مبتلا به پارکینسون را افزایش می‌دهد. بدن افراد مبتلا به پارکینسون به دلیل سطح استرسی که دارند بسیار ضعیف شده و در معرص ابتلا به انواع بیماری‌ها قرار می‌گیرد. مهمترین علت مرگ افراد مبتلا به پارکینسون ذات‌الریه و پس از آن سقوط و زمین خوردن اعلام شده است.
مهمترین علائم بیماری پارکینسون
در این بیماری به‌تدریج سلول‌های تولید کننده دوپامین در مغز به‌ویژه در ناحیه سوبستان یا توده سیاه ازبین می‌روند. دوپامین یک انتقال دهنده عصبی مهم در مغز است که در تنظیم حرکت و هماهنگی بدن تاثیرگذار است و از بین رفتن آن باعث ایجاد اختلال در تنظیم می‌شود. شدت پیشرفت علائم پارکینسون در بین افراد مختلف متفاوت است؛ اما معمولا اولین علامت این بیماری لرزش در نقاط مختلف بدن مانند دستها، بازوها، پاها، فک و صورت است. آرام صحبت کردن و نداشتن حرکات در صورت هنگام صحبت کردن نیز در این افراد قابل مشاهده است.
شناخت علائم این بیماری برای تشخیص آن بسیار ضروری است و بهترین افراد برای تشخیص این علائم دوستان و اعضای خانواده بیمار هستند. در ادامه با مهمترین علائم بیماری پارکینسون آشنا می‌شویم.
- لرزش در دستها، بازوها، پاها، فک و صورت
- سفت شدن عضلات( به‌طوری که یک عضله مدت طولانی در حالت انقباض می‌ماند.)
- اختلال در تعادل و هماهنگی اعضای بدن( که می‌تواند منجر به افتادن شود.)
- کند شدن حرکت ( حرکت آهسته، معروف به برادی کینزی. با گذشت زمان ممکن است پارکینسون حرکت شما را کند کند و کارهای ساده را دشوار و وقت گیر کند. ممکن است هنگام راه رفتن قدم‌های شما کوتاه‌تر شوند. ممکن است بلند شدن از روی صندلی سخت باشد. هنگام تلاش برای راه رفتن، ممکن است پاهای خود را بکشید یا به هم بزنید.)
- مشکل در صحبت کردن و بلع
- تغییر دست خط( نوشتن می‌تواند برای افراد مبتلا به این بیماری مشکل باشد و نوشته‌های آن‌ها کوچک‌تر با بزرگ‌تر شود.)
- کاهش حالت‌های چهره در زمان صحبت کردن
- مشکلات ادراری
- مشکلات پوستی
- پارکینسون باعث از بین رفتن پایانه‌های عصبی تولید کننده نوراپی‌نفرین می‌شود و کاهش نوراپی‌نفرین باعث بروز برخی علائم غیرحرکتی پارکینسون شامل خستگی بیش از حد، فشار خون نامنظم، کاهش حرکات دستگاه گوارش و افت ناگهانی فشارخون می‌شود.
علت اصلی ابتلا به بیماری پارکینسون چیست؟
در بیماری پارکینسون همان‌طور که اشاره شد با کاهش سطح دوپامین، فعالیت مغز نامنظم شده و باعث ایجاد مشکلات حرکتی و دیگر علائم این بیماری در افراد می‌شود. علت‌های مختلفی برای ابتلا به بیماری پارکینسون وجود دارد؛ که فقط یکی از آن‌ها به‌صورت قطعی ثابت شده است. ژنتیک مهمترین و شناخته‌شده‌ترین علت ابتلا به پارکینسون است و درصورتی که علت ابتلا به پارکینسون ژنتیک نباشد به آن ایدیوپاتیک می‌گویند و شرایطی است که علت دقیق بیماری را نمی‌توان تشخیص داد.
تغیرات ژنی مشخص و خاصی خطر ابتلا به به این بیماری را افزایش می‌دهد و معمولا در افرادی که در خانواده آن‌ها سابقه ابتلا به پارکینسون وجود داشته احتمال ابتلا به این بیماری افزایش می‌یابد. قرار گرفتن در معرض محرک‌های محیطی مانند سموم خاص یا داروها نیز می‌تواند یکی دیگر از علت‌های ابتلا به پارکینسون باشد. برخی داروها علائمی شبیه به این بیماری ایجاد می‌کنند؛ اما اگر در زمان مناسب متوقف شوند؛ این علائم نیز از بین می‌روند. برخی سموم مانند گرد و غبار منگنز، مونوکسید کربن، دود ناشی از جوشکاری یا برخی آفت کش‌ها می‌تواند باعث ایجاد علائم پارکینسون شود.
تشخیص بیماری پارکینسون
با وجود پیشرفت علم، پارکینسون یکی از بیماری‌هایی است که هنوز به‌طور کامل شناسایی نشده است و علت و راه تشخیص مشخصی برای آن وجود ندارد. تشخیص بیماری پارکینسون با هیچ آزمایش خون مشخصی امکان پذیر نیست و افراد متخصص با بررسی علائم این بیماری، گرفتن سابقه پزشکی فرد و انجام معاینه عصبی احتمال وجود این بیماری را تشخیص می‌دهند. یکی از موارد دیگری که به تشخیص صد در صد این بیماری کمک می‌کند؛ این است که پس از شروع دارو درمانی فرد به درمان پاسخ مثبت نشان داده و علائم بیماری کاهش می‌یابد.
در هنگام تشخیص این بیماری میتوان از برخی از آزمایش‌ها برای رد کردن احتمال دیگر بیماری‌ها استفاده کرد؛ در این شرایط تشخیص بیماری پارکینسون آسان‌تر می‌شود. آزمایش‌هایی مانند آزمایش‌های خون، توموگرافی کامپیوتری (CT)، آزمایش ژنتیک، MRI و اسکن توموگرافی گسیل پوزیترون (PET) برای تشخیص بیماری‌های شبیه به پارکینسون استفاده می‌شود.
آیا بیماری پارکینسون قابل درمان است؟
بیماری پارکینسون یکی از بیماری‌هایی است که تا به امروز درمان مشخص و استانداردی برای آن مشخص نشده است؛ البته راه‌های متعددی برای کاهش و مدیریت علائم این بیماری وجود دارد؛ که باعث بالا رفتن امید به زندگی حتی با وجود پارکینسون شده است. راه‌های درمان پارکینسون نیز مانند علائم این بیماری در هر فرد متفاوت است و با توجه به شرایط هر فرد راه درمانی متفاوتی اتخاب می‌شود. دارو درمانی، تحریک عمقی مغز مانند تحریک الکتریکی مغز TMS، بهبود روش زندگی و درمانهای جراحی 4 مورد از بهترین روش‌های درمان پارکینسون هستند و از بین آن‌ها دارو درمانی بیشتری تاثیر را در بهبود علائم این بیماری داشته است.
دارو درمانی
در درمان بیماری پارکینسون با استفاده از داروهای مختلف باعث افزایش سطح دوپامین در مغز، تاثیر مثبت بر مواد شیمیایی مغز مانند انتقال دهنده‌های عصبی که اطلاعات را منتقل می‌کنند و کمک به کنترل علائم غیرحرکتی میشوند. علائمی از پارکینسون که با استفاده از دارو قابل درمان هستند شامل اختلالات جنسی، خستگی یا خواب آلودگی، یبوست، مشکلات خواب، افسردگی، زوال عقل، اضطراب و توهم میشوند.
داروی اصلی که برای درمان پارکینسون استفاده می‌شود لوودوپا است که باعث ساخت دوپامین می‌شود و منابع دوپامین را در مغز افزایش می‌دهد. معمولا همراه با لوودوپا از کاربیدوپا نیز استفاده می‌کنند؛ این دارو از بروز عوارض جانبی لوودوپا که شامل حالت تهوع، استفراغ، افت فشارخون و بی‌قراری است جلوگیری می‌کند. قطع ناگهانی لوودوپا ممکن است عوارض جانبی جدی مانند ناتوانی در حرکت و مشکل در تنفس داشته باشد.
جمع‌بندی
پارکینسون یکی از بیماری‌هایی است که درمان آن می‌تواند مشکل باشد؛ زیرا علم پزشکی در تشخیص و درمان این بیماری به اندازه کافی پیشرفت نکرده است؛ با این حال امکان کنترل و کاهش علائم بیماری پارکینسون با استفاده از راه‌هی متفاوت مانند دارو درمانی، تحریک عمقی مغز و … وجود دارد. مرکز روانشناسی و لورتا نوروفیدبک بیات برای کنترل و درمان اختلالات روانی که در اثر پارکینسون ایجاد میشوند به بیماران کمک می‌کند و به‌روزترین و استانداردترین روش‌های درمانی مانند درمان با نوروفیدبک را در اختیار بیماران قرار می‌دهد.
سئوالات متداول
1_ بیماری پارکینسون چیست؟
پارکینسون یک بیماری عصبی است که باعث ایجاد حرکات ناخواسته و غیرقابل کنترل مانند لرزش، سفتی، عدم هماهنگی و مشکل در تعادل می‌شود.
2_ مهمترین و اولین علامت پارکینسون چیست؟
مهمترین و اولین علامت پارکینسون لرزش در نقاط مختلف بدن مانند دستها، بازوها، پاها، فک و صورت است. از دیگر علائم مهم این بیماری میتوان به آرام صحبت کردن و نداشتن حرکات در صورت هنگام صحبت کردن اشاره کرد.
3_ آیا درمان پارکینسون امکان پذیر است؟
درمان مشخص و استانداری برای این بیماری وجود ندارد؛ اما میتوان با استفاده از روشهایی علائم آن را کنترل کرد ؛ که این روشها شامل دارو درمانی، تحریک عمقی مغز مانند تحریک الکتریکی مغز TMS، بهبود روش زندگی و درمانهای جراحی میشوند.