به قلم حسن بیات روانشناس بالینی
آیا کودکان نیز به افسردگی مبتلا می شوند؟ این مشکل چگونه بروز پیدا می کند؟ افسردگی کودکان با نوسانات احساسی و دلخوری های معمول مسیر بلوغ و رشد، متفاوت است و البته ناراحتی کودکان نیز دلیلی قطعی برای افسرده خواندن آن ها نیست. اگر این ناراحتی دائمی باشد و باعث ایجاد اختلال در رفتار های عادی کودک که مرتبط با فعالیت های اجتماعی، علایق، کار مدرسه یا زندگی خانوادگی است، زنگ خطر به صدا در میآید. یادتان باشد که اگرچه افسردگی بیماری جدی و مهمی است، اما در هر حال راه چاره و درمان دارد. البته درموارد زیادی نیز افسردگی در کودکان مشابه بزرگسالان رخ می دهد. عوارض و نشانه های بیرونی افسردگی به شکل ناراحتی، احساس ناامیدی و تغییر خلق و خو بروز می کند.
نشانه های بیرونی افسردگی کودکان به اینصورت است :
- خشم و کج خلقی
- احساس مستمر ناراحتی و ناامیدی
- انزوای اجتماعی
- افزایش حساسیت نسبت به طردشدن
- تغییر و اختلال در اشت ها به شکل کاهش یا افزایش
- تغییر و اختلال در خواب به شکل کمخوابی یا خواب زیاد
- طغیان کلامی یا فریاد و گریه
- مشکل در تمرکز
- خستگی و کاهش انرژی
این نشانه ها در تمام کودکان یکسان نیست. درواقع نشانه های افسردگی کودکان در شرایط مختلف و زمان های گوناگون به شکل های متنوعی خود را نشان می دهند. با اینوجود بعضی از کودکان با وجود افسردگی به شکلی معقول رفتار می کنند و نشانه های بیرونی مذکور را ندارند، اما بیشتر کودکان ضمن تجربه افسردگی تغییرات محسوسی در عملکرد تحصیلی، فعالیت های اجتماعی، علایق و حتی ظاهرشان ایجاد می شود. اگرچه در سنین زیر ۱۲ سال موضوع خودکشی در کودکان مسئله ای نادر است، ولی امکان گرایش به خودکشی در این سن نیز وجود دارد. تمایل بیشتر به خودکشی در هنگامی که آن ها عصبانی یا ناراحت هستند، وجود دارد. میل به اقدام به خودکشی در دخترها بیشتر دیده می شود، درحالی که پسر ها تمایل بیشتری دارند که در اثر این اقدام کشته شوند. نوجوانانی که سابقه خشونت، مصرف مواد و الکل یا سوءاستفاده های جنسی و فیزیکی در خانواده هایشان وجود داشته باشد، بیشتر درمعرض این خطر هستند و ممکن است اقدام به خودکشی کنند.
علت افسردگی کودکان چیست :
دلیل افسردگی کودکان نیز مانند بزرگسالان، ترکیبی از عوامل مختلف است. بهطور مثال ترکیبی است از مشکلات و عواملی مانند فقدان سلامت فیزیکی، رویداد های ناخوشایند، سابقه خانوادگی، عوامل ژنتیکی و محیطی و اختلالات بیو شیمیایی. افسردگی در کودکان و بزرگسالان به شکل خود به خود درمان نمی شود و مسئله ای گذرا و زودگذر نیست.
آیا جلوگیری از افسردگی کودکان امکان پذیر است :
کودکانی که در خانواده ای با سابقه افسردگی تولد و رشد پیدا می کنند، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند. وقتی والدین کودک به این مشکل دچار باشند، ابتلا به این بیماری در کودک زودتر از سایر کودکان بروز پیدا می کند. اختلاف و آشوب در اوضاع خانوادگی یا استفاده از مواد مخدر و .. کودکان را بیشتر در معرض افسردگی قرار می دهد.
برای درمان چه باید کرد :
روند درمان افسردگی کودکان نیز مشابه روند درمان در بزرگسالان است، استفاده از دارو درمانی و همچنین برگزاری جلسات مشاوره از راه های درمان است. البته نقش خانواده و محیط در درمان کودک، کاملا متفاوت از درمان در بزرگسالان است. شاید پزشک کودک ابتدا مشاوره و روان درمانی را پیشنهاد کند، در صورتی که این روند پاسخگو نبود باید دارو درمانی را شروع کرد. پژوهش ها نشان می دهد که ترکیب این دو روند با هم برای بهبود افسردگی مناسب است.
علائم هشداردهنده افسردگی در کودکان :
۱_ علائم بیرونی مانند اختلال در خوردن، خواب و فعالیت های دیگر
۲_ انزوای اجتماعی، مانند دوری از خانواده
۳_ صحبت درباره خودکشی، ناامیدی و بی پناهی
۴_ افزایش بروز رفتار های نامطلوب (جنسی/ رفتاری)
۵_ افزایش رفتارهای پرخطر
۶_ رخدادن تصادف و حادثه
۷_ سوءمصرف مواد مخدر
۸_ تمرکز بر افکار منفی و مریض
۹_ صحبت دربارهی مرگ و مردن