تصور هر شخص از مرگ با شخص دیگر متفاوت است. از طرفی زندگی پس از مرگ برای انسانها مفهوم معلوم و مشخصی ندارد. به همین دلیل است که ترس از مرگ در بسیاری از افراد وجود دارد. این ترس هم میتواند به صورت ترس از مرگ خود باشد. و هم میتواند به شکل ترس از مرگ بستگان و آشنایان نمود پیدا کند. فکر کردن بیش از اندازه به این موضوع میتواند منجر به اضطراب مرگ و فوبیا گردد و زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهد.
متذکر می‌شویم که ترس از مرگ میتواند خود را در انواع مختلفی همچون اضطراب بیماری، اختلالات اضطرابی، افسردگی و… نشان دهد. در این مقاله قصد داریم به صورت جزئی‌تر در مورد مبحث ترس از مرگ که با نام تاناتوفوبیا نیز شناخته می‌شود با شما عزیزان صحبت کنیم. پیشنهاد می‌کنیم حتما تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.
ترس از مرگ چیست؟
مرگ موضوعی است که برای تمامی انسانها و اطرافیان شخص اتفاق می‌افتد. از این رو تمام افراد در طول زندگی خود به مرگ فکر میکنند. گاه ممکن است تاناتوفوبیا تبدیل به وسواس و فوبیا گردد؛ درنتیجه افکار مربوط به مردن از کنترل شخص خارج می‌شود. درنظر داشته باشید که این افکار ممکن است به صورت خودآگاه در فرد شکل بگیرد، اما نهایتا موجب بروز اضطراب در شخص می‌گردد و رفته رفته به پردازشی ناخودآگاه تبدیل می‌شود.
پس لازم به ذکر است که بگوییم در برخی موارد ترس از مرگ باعث استرس و اضطراب زیادی در فرد می‌شود. اگر این میزان استرس زندگی روزمره فرد و عملکرد او در جنبه‌های مختلف زندگی را تحت تأثیر قرار دهد، میتواند باعث اختلال روانی گردد.
آیا ترس از مرگ و اضطراب مرگ با یکدیگر متفاوت هستند؟
ترس از مرگ و اضطراب مرگ هر دو مفاهیمی مرتبط با نگرانی‌های انسان درباره پایان زندگی هستند، اما تفاوت‌های مهمی در نوع، شدت و منشأ آنها وجود دارد. ترس از مرگ بیشتر به احساس نگرانی عمیق و پایدار اشاره دارد که ممکن است در طول زندگی فرد باقی بماند و بر باورها، ارزش‌ها و رفتارهای او تأثیرگذار باشد. این ترس غالباً از ناشناخته‌های مرگ، اعتقادات دینی، یا تجربه‌های شخصی فرد منشأ می‌گیرد و ممکن است در مقاطع زمانی مختلف شدت بگیرد.
از سوی دیگر، اضطراب مرگ معمولاً واکنش هیجانی کوتاه‌مدت و موقتی است که در پاسخ به رویدادهای خاص یا موقعیت‌های استرس‌زا بروز میکند. برای نمونه، دیدن یکی از عزیزان در حال مرگ، بیمار شدن خود، یا مواجهه با اخبار ترسناک درباره مرگ، میتواند اضطراب شدیدی ایجاد کند. این حالت معمولاً در مواقع خاص، مانند بیماری‌های جدی یا رویدادهای ناگهانی، ظاهر می‌شود و پس از برطرف شدن عوامل محرک، کاهش می‌یابد.
اضطراب مرگ در کودکان
اضطراب مرگ علاوه بر بزرگسالان در کودکان نیز وجود دارد. در واقع ترس از مرگ بخشی از رشد طبیعی کودکان است. کودکان به اندازه بزرگسالان درک و شناختی از مرگ ندارند. به علاوه از اعتقادات مذهبی و مکانیسم‌های دفاعی کمتر برخوردار هستند. از این رو درک مفهوم مرگ برای کودکان سخت‌تر از بزرگسالان است و هنگام فکر کردن به مرگ و یا هنگام مواجهه با مرگ عزیزان خود دچار مشکلات بیشتری می‌شوند.
چنانچه این ترس در کودکان بیش از شش ماه به درازا بینجامد، قدری نگران کننده است. و لازم است که والدین در صورت وجود اختلال و افسردگی در کودک، او را نزد مشاور آورند.
بیشتر بدانید: آشنایی با 6 مورد از انواع افسردگی های رایج و علائم آن
علائم اضطراب مرگ: چگونه آن را تشخیص دهیم؟
اضطراب مرگ، که در اثر نگرانی شدید درباره پایان زندگی یا مواجهه با مرگ شکل می‌گیرد، میتواند تأثیر قابل توجهی بر کیفیت زندگی فرد داشته باشد. شناخت علائم این نوع اضطراب کمک میکند تا در زمان مناسب از آن آگاه شوید و راه‌حل‌های موثر را دنبال کنید. در زیر به مهم‌ترین نشانه‌های اضطراب مرگ اشاره می‌کنیم:
- احساس پریشانی و دلواپسی مداوم: افراد مبتلا به اضطراب مرگ اغلب احساس میکنند در حالتی دائمی از نگرانی و دلواپسی هستند، بدون آن که دلیل مشخص و معقولی برای آن وجود داشته باشد.
- فکرهای مکرر و مزاحم درباره مرگ: تصاویر یا افکار تکراری و ناخواسته درباره پایان زندگی، مرگ، یا اتفاقات ناگوار مرتبط با مرگ، در ذهن فرد مدام تکرار می‌شود.
- ترس شدید از ناشناخته‌ها: ترس بی‌دلیل و غیرقابل کنترل از ناپایداری، ناراحت‌کننده بودن یا ناتوانی در کنترل آینده و مرگ.
- علائم فیزیولوژیکی: تپش قلب سریع، تعریق زیاد، تنگی نفس، احساس سرگیجه یا خستگی شدید، گرفتگی عضلات یا اضطراب جسمانی علائم فیزیولوژی اضطراب مرگ هستند. این نشانه‌ها اغلب در مواقع استرس و مواجهه با موضوعات مرگ‌آمیز ظاهر می‌شوند.
- اجتناب از موضوعات مرتبط با مرگ: افراد ممکن است از مکان‌ها، افراد، یا مطالبی که درباره مرگ است، بترسند یا از آنها پرهیز کنند، تا از احساس اضطراب جلوگیری کنند.
- اختلال در روال‌های روزمره: اضطراب شدید ممکن است فعالیت‌های روزمره، خواب و تمرکز فرد را تحت تأثیر قرار دهد، باعث بی‌قراری و کاهش کیفیت زندگی شود.
10 تکنیک برای رهایی از ترس از مرگ
یک جمله کلیدی و مهم که لازم است به آن توجه داشت این است که مرگ در زمان آینده اتفاق خواهد افتاد. پس هر شخص بایستی از زمان کنونی که در آن قرار دارد، لذت ببرد و در زمان حال زندگی کند. بنابراین بهتر است به زندگی و لذتهایی که میتوان در زمان حال از آن ببرید، فکر کنید. در ادامه مطلب به معرفی 10 تکنیک جهت رهایی از ترس از مرگ اشاره می‌کنیم.
1- رضایت داشتن و لذت بردن از زندگی
یکی از راهکارهای غلبه بر اضطراب مرگ و درمان استرس و اضطراب، رضایت داشتن و لذت بردن از زندگی است. داشتن رضایت و لذت بردن از کوچک‌ترین چیزهای زندگی، موجب یک زندگی خوب و احساس رضایت خواهد شد. بنابراین سعی کنید با خانواده و دوستان و نزدیکان خود روابط صمیمانه‌ای برقرار کنید. با این روش تاناتوفوبیا کاهش خواهد یافت.
2- داشتن زندگی هدفمند
در زندگی برای خود اهدافی قرار دهید. تلاش برای رسیدن به این هدف ها، باعث ایجاد انگیزه در فرد می‌شود. و تلاش و رسیدن به این اهداف از پیش تعیین شده باعث احساس رضایت فرد از خودش خواهد شد.
3- صحبت کردن با سایرین
گاهی صحبت کردن با اطرافیان میتواند در بسیاری از مسائل راهگشا باشد. پیشنهاد می‌کنیم درباره ترس از مرگ با دیگران صحبت کنید و نظرات آنها را بشنوید. صحبت کردن درباره افکار باعث می‌شود بهتر بتوان درباره آنها تصمیم‌گیری کرد.
4- زندگی مجدد و دیدار با عزیزان از دست رفته
یکی از روش‌هایی که با آن میتوان از ترس از مرگ رهایی پیدا کرد این است که به این موضوع فکر کنید که پس از مرگ، مجددا با عزیزان از دست رفته دیدار خواهید داشت. این رویای شیرین تا حد زیادی اضطراب مرگ را کاهش خواهد داد.
5- به جا گذاشتن بهترین چیزها از خود
فکر کردن به این که روزی پس از مرگ فراموش خواهیم شد، ممکن است برای برخی از افراد ناراحت کننده باشد. اما این موضوعی طبیعی است که به مرور زمان پیش خواهد آمد. اما بوده‌اند افرادی که پس از مرگشان همچنان از آنها به نیکی یاد می‌شود و نام و یادشان جاودان است. مطالعه و بررسی زندگی این افراد میتواند تا حد زیادی به کاهش اضطراب مرگ کمک کند.
6- حضور بیشتر در طبیعت
حضور در طبیعت در ایجاد احساس آرامش فکر و ذهن موثر است. با انجام تمرینات آرامش سازی ذهن و مدیتیشن در طبیعت، تا حد زیادی از اضطراب مرگ کاسته می‌شود. به همین دلیل است که توصیه بزرگان کسب آرامش ذهنی در کوه و جنگل و طبیعت است.
7- تقویت استقلال خود برای درمان ترس از مرگ
وابستگی بیش از اندازه به نزدیکان زمینه ساز مشکلات زیادی می‌شود. یکی از این مشکلات، نگرانی و ترس بیش از حد از مرگ عزیزان است. وابستگی بیش از حد باعث می‌شود شخص دائما نگران از دست دادن آنها باشد و یا پس از مرگ آنها دچار غم و اندوه شدید شود. این میزان وابستگی، شخص را به شدت آسیب پذیر خواهد کرد. تقویت استقلال و داشتن عزت نفس بالا و مستقل بودن باعث می‌شود فرد حین مواجه با چنین مشکلاتی، کمتر دچار مشکل شود.
شما را به مطالعه مقاله 4 علامت مهم در تشخیص استرس پس از سانحه دعوت می‌کنیم.
8- نفس عمیق بکشید
از دیگر راهکارهای کاهش اضطراب، کشیدن نفس عمیق است. ترس از مرگ و اضطراب ناشی از آن با کشیدن نفس عمیق در یک فضای آرام کاهش می‌یابد. پس در شرایطی که دچار این افکار شدید بهتر است بنشینید یا دراز بکشید و چندین نفس عمیق بکشید و به آرامی از دهان خارج کنید. مدت زمانی که در حال انجام تنفس عمیق هستید، روی الگوی نفس کشیدن متمرکز شوید و مسیر ورود هوا و خروج آن را در ذهن خود متصور شوید.
9- رجوع به راهکارهای شخصی
گذشت ایام و مواجه با مشکلات مختلف در زندگی به انسان درس میدهد که هنگام رویایی با مشکلات چگونه عمل کند و روش مقابله با آنها چگونه است. هر شخص هنگام رویایی با مرگ از روشی خاص استفاده میکند تا احساسات خود را کنترل کند. به عنوان مثال برای برخی از افراد گوش دادن به موسیقی موجب آرامش می‌شود. برخی دیگر ورزش کردن، مسافرت، هنر، رفتارهای معنوی و… را موثرتر می‌دانند. بنابراین مهم نیست از کدامین روش استفاده شود. مهم این است که نتیجه بخش باشد و اضطراب مرگ را کاهش دهد.
10- اعتقاد به نیروی برتر برای رفع ترس از مرگ
افراد متدین و مذهبی به خداوند اعتقاد دارند و هنگام استرس و اضطراب از خدا طلب کمک می کنند. این افراد معتقد هستند که خداوند نیروی برتر است. خداوند و فرستاده‌های برتر او می‌توانند به انسانها در چنین شرایطی کمک کنند. افراد غیر مذهبی نیز به نیرویی برتر و قدرت های دیگری که از خودشان بالاتر است اعتقاد دارند.
درمان تاناتوفوبیا با روانشناسی چگونه است؟
گرچه روش های ذکر شده در این مقاله برای رفع ترس از مرگ موثر هستند، اما با این حال ممکن است که برخی از افراد مدت طولانیتری مشکل تاناتوفوبیا را تجربه کنند. لازم است که این افراد با یک روانشناس یا مشاور صحبت کنند. روانشناس سعی میکند در حد امکان بدون تجویز دارو و به صورت روانکاوی این ترس را برطرف کند. اما ممکن است شرایط کمی شدیدتر باشد و نیاز به دارو باشد. بنابراین روانشناس فرد را به روانپزشک ارجاع میدهد.
مقاله پیشنهادی: آشنایی با احساس نا امیدی و چگونگی مقابله با آن
جمع‌بندی
مرگ نزدیکان و یا فکر کردن به مرگ و نگرانی از فقدان و از دست دادن آنها میتواند ترس از مرگ خود فرد را هم در شخص تشدید کند. همین موضوع منجر به اضطراب مرگ می‌شود. اما مجددا یادآور می‌شویم که این ترس، طبیعی است. بسیاری از افراد آن را تجربه میکنند و به خوبی این ترس را پشت سر میگذارند. میتوان گفت که ترس از مرگ ترسی سالم است. که در برخی موارد به دلیل حضور فردی بیمار و احتمال از دست دادن او، این ترس بروز میکند.
صحبت با افرادی که چنین تجربه ای را از قبل داشته‌اند و توانسته‌اند بر ترس خود غلبه کنند، میتواند باعث ایجاد حس آرامش در شما شود. در شرایطی که شخص مدت زمان طولانیتری مشکل اضطراب مرگ را دارد، توصیه می‌کنیم حتما به یک روانشناس مراجعه کند و برای درمان اقدام کند. شما عزیزان می‌توانید جهت انجام مشاوره با مرکز مشاوره بیات ارتباط برقرار کنید.
سئوالات متداول
1_ترس از مرگ چیست و چه علائمی دارد؟
ترس از مرگ، احساس ترس و نگرانی شدید نسبت به فرآیند مرگ یا از دست دادن زندگی است. علائم آن شامل اضطراب، ضربان قلب سریع، تعریق، احساس گناه، افکار مزاحم و نگرانی‌های مداوم درباره آینده است.
2_چگونه میتوان با ترس از مرگ مقابله کرد؟
مراجعه به روانشناس، تمرین‌های ذهن‌آگاهی، توسعه پذیرش مرگ، و تمرکز بر زندگی جاری و معنادار میتواند در کاهش ترس از مرگ مؤثر باشد.
3_آیا ترس از مرگ طبیعی است؟
بله، ترس از مرگ یک واکنش طبیعی و انسانی است که به بقای فرد و جلوگیری از خطرات کمک میکند، اما اگر این ترس شدت یابد و زندگی روزمره را مختل کند، نیاز به مداخله دارد.
4_چه راهکارهای روانشناختی برای کاهش اضطراب مرگ وجود دارد؟
کاهش اضطراب مرگ با روان‌درمانی مانند شناخت درمانی، تمرینات آرام‌سازی، استراتژی‌های پذیرش و تعهد و همچنین مطالعه و یادگیری درباره مرگ و مرزبندی‌های فرهنگی امکان‌پذیر است.
