آیا اختلال شخصیت پارانوئید قابل درمان است؟

علائم و ویژگی افراد پارانوئید

• تصور می‌کنند اطرافیان قصد سوء‌ استفاده و یا فریب او را دارند.
• نسبت به تعهد یا وفاداری دیگران مشکوک هستند.
• از مسائل شخصی زندگی خود به دیگران چیزی نمی‌گویند، می‌ترسند دیگران علیه خودشان از این اطلاعات استفاده کنند.
• به کسی اعتماد نمی‌کنند.
• اطرافیانشان را نمی‌بخشند.
• کینه‌توز هستند.
• انتقاد ناپذیر و بسیار حساس هستند.
• با خشم و عصبانت واکنش نشان می‌دهند.
• هر چیزی را خیلی سریع تلافی می‌‎کنند.
• تصور می‌کنند دیگران قصد حمله به شخصیت آنها را دارند.
• بدون اینکه دلایل واقعی وجود داشته باشد به همسر خود شک کرده و به او خیانت‌کار می‌گویند.
• نگاه‌های تصادفی دیگران را بد تعبیر می‌کنند.
• روابط آنها با دیگران سرد است و فاصله خود را با دیگران حفظ می‌کنند.
• احتمال دارد شخصیتی کنترل کننده و حسود داشته باشند.
• همیشه حق با آنهاست و خود را مسئول هیچ مشکلی نمی‌دانند.
• دارای اختلال استرس و اضطراب شدید هستند.
• برخوردشان با دیگران خصمانه است.
• دعوایی هستند.
• اهل دعوا و درگیری بودن از نشانه‌های پارانوئید

علت بروز اختلال پارانوئید

علت اصلی این بیماری هنوز مشخص نشده با این حال محققین تصور می‌کنند ترکیب عوامل ژنتیکی و روانشناختی در بروز چنین عارضه‌ای دخیل است. با توجه به اینکه پارانوئید بین افرادی که در فامیل خود فردی مبتلا به اسکیزوفرنی داشته‌اند شیوع بیشتری دارد محققین تصور می‌کنند بین این دو اختلال شخصیتی رابطه ژنتیکی وجود دارد.

تجارب دردناک جسمی و عاطفی در دوران کودکی می‌تواند در ابتلا به پارانوئید نقش داشته باشد. عصبانیت بی‌دلیل یا حمایت بی‌حد و اندازه والدین می‌تواند منجر به احساس نا امنی عمیقی در کودک شود که در بزرگسالی به اختلال شخصیت پارانوئید تبدیل شود. یکی تربیت کودک به شکل صحیح و قرار ندادن او در موقعیت‌های سخت عاطفی و فیزیکی می‌تواند از ابتلای او به این اختلال جلوگیری کند.

تشخیص اختلال شخصیت پارانوئید

شخصیت یک انسان در طول رشد کودک و نوجوان به تکامل می‌رسد و با کامل شدن شخصیت فرد امکان تشخیص اختلال پارانوئید در او وجود دارد. متخصصان سلامت معمولا تا قبل از 18 سالگی اختلال شخصیت پارانوئید را تشخیص نمی‌دهند. تشخیص این اختلال به دلیل اینکه معمولا فرد فکر نمی‌کند که در رفتار و طرز فکرشان مشکلی وجود داشته باشد می‌تواند پیچیده و دشوار باشد. افرادی که به اختلال شخصیت پارانوئید دچار هستند؛ زمانی به دکتر مراجعه می‌کنند که به مشکلات دیگری مانند اضطراب و افسردگی دچار می‌شوند؛ که این مشکلات معمولا به دلیل اختلال شخصیت پارانوئید ایجاد شده است.

برای تشخیص اختلال شخصیت پارانوئید یا PPD یک متخصص بهداشت روان مانند روانشناس یا روانپزشک باید بیمار را ارزایبی کند. تست اختلال شخصیت پارانوئید با توجه به گذشته فردی، روابط، سابقه کار و شرایط جسمی و روحی فرد انجام می‌شود. ارزیابی کامل برای تشخیص اختلال انجام می‌شود و رفتار فرد در هنگام قرارگیری در موقعیت یا سناریوهای مختلف مورد بررسی قرار می‌گیرد؛ تا احتمال وجود اختلال شناسایی شود. تشخیص قطعی اختلال PPD توسط روانپزشک انجام می‌شود و پس از آن یک برنامه درمانی برای فر در نظر گرفته می‌شود.

درمان اختلال شخصیت پارانوئید

عواقب اختلال شخصیت پارانوئید می‌تواند فاجعه بار باشد و نیاز دارد که به طور کامل درمان شود. این اختلال قابل درمان است و اصلی‌ترین روش درمان آن را می‌توان روان درمانی دانست. علاوه بر روان درمانی، خودباوری و کمک خانواده نیز بسیار مهم و تاثیر گذار است. روان درمانی باید توسط فرد متخصص و آموزش دیده صورت گیرد؛ در غیر این صورت می‌تواند مشکلات بیشتری را برای فرد ایجاد کند و شرایط اختلال پارانوئید را بدتر کند. اختلال پارانوئید منجر به ایجاد استرس و اضطراب شدید در فرد می‌شود و در صورت درمان استرس و اضطراب با نوروفیدبک، اختلال پارانوئید فرد راحت‌تر مورد درمان قرار می‌گیرد.

روان درمانی راه اصلی درمان پارانوئید

روان درمانی یکی از روش‌های برتر در درمان انواع اختلالات شخصیتی از جمله اختلال شخصیت پارانوئید است. افرادی که به اختلال پارانوئید دچار هستند در برقراری ارتباط با افراد دیگر مشکل دارند و نمی‌توانند ارتباطی سالم برقرار کنند به همین دلیل درمان آن‌ها باید هرچه سریع‌تر انجام شود. معمولا افراد مبتلا به پارانوئید به صورت کامل درمان نمی‌شوند و در همه‌ی زندگی خود به کمک‌های روان درمانی و مراجعه به مشاوره فردی نیاز خواهند داشت.

روان درمانی افراد مبتلا به پارانوئید می‌تواند پیچیده باشد؛ به دلیل اینکه همان طور که این افراد توانایی برقراری ارتباط با دیگران را ندارند و نمی‌توانند به آن‌ها اعتماد کنند؛ نمی‌توانند به درمانگر خود نیز اعتماد داشته باشند. درمانگر باید ارتباط قوی و نزدیکی را با بیمار مبتلا به پارانوئید برقرار کند و بتواند اعتماد او را هر چند کم برای خود بدست آورد. معمولا افراد مبتلا به پارانوئید دارای بدبینی زیاد، توهم، شک و تردید هستند و نمی‌توانند به طور کامل بیماری خود را شکست دهند؛ ولی روان درمانی در کنترل اختلال پارانوئید کمک فراوانی می‌کند.

دارو درمانی

از آنجایی‌ که دارو احساس سوءظن و بدگمانی را در بیمار افزایش می‌دهد و احتمال ترک درمان وجود دارد، دارو درمانی چندان توصیه نمی‌شود. ولی اگر با شرایط خاصی که عوارضی مانند اضطراب شدید و یا توهم زندگی عادی فرد با مشکل مواجه کند برخی داروها برای فرد تجویز می‌شود.

6 راه برخورد مناسب با افراد مبتلا به اختلال شخصیت بدبین

زندگی و مراقبت از فرد مبتلا به بیماری پارانوئید می‌تواند پیچیده و نیازمند صبر و تلاش زیادی داشته باشد؛ هر فردی نمی‌تواند در مراقبت و همراهی این افراد موفق باشد و این کار نیازمند عشق و علاقه فراوان به این افراد است. اولین موضوعی که باید در هنگام مراقبت از افراد مبتلا به بیماری پارانوئید بدانید این است که باورها و تفکرات افراد مبتلا به پارانوئید ناشی از ترس آن‌ها است و می‌تواند بی‌هیچگونه اساسی باشد. با اینکه باورهای آن‌ها غیرواقعی است؛ اما می‌تواند ترس و اضطراب واقعی را برای آن‌ها به‌وجود بیاورد.

1. واضح صحبت کنید. افراد مبتلا به پارانوئید دیدگاه‌ها و اعتقادات متفاوتی دارند؛ که می‌تواند باعث ایجاد احساس انزوا در این افراد شود. بهترین راه برای جلوگیری از انزوا افراد مبتلا به بیماری پارانوئید صحبت کردن به صورت واضح با آن‌ها است. اگر با دیدگاه با نظر آن‌ها مخالف هستید می‌توانید آن را بیان کنید؛ این موضوع به آن‌ها کمک می‌کند دیدگاه خود را در صورت اشتباه بودن تغییر دهند.
2. نقاط قوت فرد را بازگو کنید. افراد مبتلا به پارانویا به غیر از روابط بین فردی، اغلب بسیار باهوش و با عملکرد بالا هستند. از او به عنوان یک فرد کامل آگاه یاد کنید و ویژگی‌ها و رفتارهای مثبت او را بازگو کنید.
3. ورزش و فعالیت بدنی بسیار مفید است. فعالیت بدنی منظم باعث ترشح اندورفین می‌شود که می‌تواند تنش را کاهش دهد، خلق و خوی عزیز شما را تقویت کند و به مدیریت علائم استرس، اضطراب و افسردگی کمک کند.
4. یوگا و مدیتیشن: افراد مبتلا به اختلال شخصیت بدبین معمولا در آرام کردن خود مشکل دارند؛ به همین دلیل داشتن یک راه برای تخلیه و آرام‌سازی می‌تواند مفید باشد. یوگا و مدیتیشن می‌تواند در تمرین آرام‌سازی بسیار مفید باشد و علائم بیماری پارانوئید را کنترل کند.
5. به ترس آن‌ها توجه کنید. ممکن است شما موافق اینکه این افراد در معرض ترس و خطر هستند نباشید؛ اما سعی کنید احساسات آن‌ها را درک کنید. احساس ترس این افراد با اینکه دلایل بی منقطی دارد؛ اما همان طور که گفته شد واقعی است.
6. تشویق به درمان و دریافت کمک: ممکن است دریافت کمک برای افراد مبتلا به اختلال شخصیت بدبین سخت و مشکل باشد؛ اما شما این اطمینان را به فرد بدهید که در زمان نیاز به کمک می‌توانید در کنار او باشید. بی اعتمادی او ممکن است در تمایل او به مصرف داروهای تجویز شده یا شرکت در جلسات درمانی اختلال ایجاد کند؛ به همین دلیل تشویق فرد برای پیروی از برنامه درمانی در کمک کردن به او بسیار موثر است.

چه کسانی بیشتر به اختلال پارانوئید دچار می‌شوند؟

اختلال شخصیت پارانوئید برای اولین بار ممکن است در سنین کودکی و نوجوانی خود را نشان دهد و می‌تواند در کودکانی همراه با اضطراب اجتماعی و گوشه گیری نمایان شود. اختلال پارانوئید بین مردان شایع‌تر است و در برخی از گروه‌ها مانند مهاجران و سالمندان بیشتر وجود دارد. این اختلال در ابتدای بزرگسالی یعنی در حداقل سن 18 سالگی با بدگمانی و سوءظن‌های غیرقابل اثبات ایجاد می‌شود. شیوع این اختلال در افرادی که به مصرف الکل اعتیاد دارند بیشتر است.

میزان شیوع اختلال پارانوئید چقدر است؟

اختلال پارانوئید یکی از بیماری‌های روانی است که می‌تواند در زندگی فرد و اطرافیان او اختلال ایجاد کند. این اختلال روانی یکی از انواع نادر بیماری‌های روانی است که افراد زیادی را درگیر خود نمی‌کند و تنها بین 0.5 تا 2.5 درصد از افراد کل جهان به این اختلال روانی دچار هستند. اختلال شخصیت پارانوئید در مردان شایع‌تر از زنان است و شیوع آن در برخی از گروه‌های پرخطر مانند خانواده‌های کم درآمد، گروه‌های اقلیت، مهاجران، سالمندان و افرادی که در خانواده سابقه اسکیزوفرنی دارند بیشتر است.

جمع‌بندی

اختلال شخصیت پارانوئید در صورتی که در یک فرد وجود داشته باشد می‌تواند باعث شود که افراد از او دور شوند و نتواند روابط سالمی را در زندگی خود ایجاد کند. درمان این اختلال همان طور که اشاره شد می‌تواند پیچیده باشد و انتخاب درمانگر باتجربه و متخصص اهمیت بالایی دارد. در مرکز روانشناسی بیات، روانشناسان باتجربه زیادی در درمان انواع اختلالات شخصیتی شامل پارانوئید تجربه دارند و می‌توانند بهترین نوع مشاوره را در اختیار بیمار قرار دهند. کلینیک روانشناسی و لورتا نوروفیدبک بیات به درمان انواع اختلالات روانی که می‌تواند زندگی فرد و اطرافیان را مختل کندمی‌پردازد و بهترین روش‌های درمانی را در اختیار این افراد قرار می‌دهد.