اگر یکی از نزدیکان شما از اختلال افسردگی رنج می‌برد و نمی‌دانید چگونه می‌توانید به فرد اسفرده کمک کنید؛ همراه ما باشید. افسردگی اختلال پنهان و منزوی کننده‌ای است که تحقیقات نشان داده است، بیش از 7 درصد جمعیت کشور آمریکا یک دوره شدید افسردگی را در سال 2019 تجربه کرده‌اند. هر فرد در برابر افسردگی علائم و رفتارهای متفاوتی را نشان می‌دهد و همین موضوع کمک کردن به افراد افسرده را دشوار، گیج کننده و طاقت فرسا می‌کند.
آیا کسانی که از اختلال افسردگی رنج نمی‌برند، می‌توانند دردناک بودن آن را درک کنند؟ آگاهی ما از افسردگی چقدر است؟ معمولا احساس غم و ناامیدی زودگذر را به افسردگی نسبت می‌دهیم، اما افسردگی، دارای نشانه‌هایی است که بیشترشان نامحسوس هستند. به همین دلیل فرد افسرده نمی‌تواند دردناک بودن این وضعیت را برای اطرافیانش اثبات کند. اگر شما نیز می‌خواهید به یک فرد افسرده کمک کنید؛ اما از پیامد کارها و صحبت‌های خود در برابر این فرد هراس دارید؛ نیاز است که اطلاعات خود در این موضع را افزایش دهید.
علم روانشاسی تاکنون گام‌های بلندی در راه درمان این اختلال برداشته است، اما هنوز علت واقعی این بیماری و دلیل تاثیر یا عدم تاثیر درمان‌ها بر آن را نمی‌دانیم. تنها چیزی که مسلما تحمل افسردگی را راحت‌تر می‌کند، درک و آگاهی اطرافیان درباره این بیماری و حمایت آن‌ها تا رهایی فرد از چنگال آن است. اگر تاکنون در برخورد با فردی افسرده به سکوت یا نصیحت متوسل شده‌اید و فرد افسرده پذیرای آن نبوده است، وقت آن است که خودتان را آماده‌ی شناخت بیشتر این بیماری مرموز و پنهان کنید تا بهتر بتوانید از افراد افسرده‌ای که می‌شناسید حمایت کنید.
گام نخست شناسایی علائم افسردگی برای کمک به فرد افسرده
همه افراد افسردگی را به یک شکل تجربه نمی‌کنند و این اختلال می‌تواند در هر فرد با علائم خاصی خود را نشان دهد. شناسایی علائم این اختلال می‌تواند روند درمان افسردگی را تسریع بخشید. البته به این نکته توجه کنید که تشخیص حتمی وجود یک اختلال روانی فقط توسط افراد متخصص امکان پذیر است؛ اما شناسایی علائم افسردگی می‌تواند ذهن ما را نسبت به وجود این اختلال در خود یا دیگران فعال‌تر کند. در ادامه با برخی از علائم و نشانه‌های رایج افسردگی آشنا خواهیم شد.
علائم عاطفی افسردگی
- در بیشتر مواقع احساس غم، پوچی یا ناامیدی می‌کنید
- علاقه خود به فعالیت‌هایی که زمانی لذت بخش بودند را از دست می‌دهد.
- با کوچک‌ترین مسائل ناامید و تحریک پذیر می‌شود.
- نوساانات خلقی شدید
- احساس بی ارزشی، گناه، یا درماندگی
- گریه و اشک ریختن بسیار
علائم فیزیکی افسردگی
- تغییر در اشتها و ایجاد اختلالات خواب، مانند بیخوابی یا پرخوابی
- خستگی و کمبود انرژی مداوم
- اختلال در تمرکز و تصمیم گیری
- مشکلات گوارشی
علائم رفتاری افسردگی
- کناره گیری کردن از فعالیت‌های اجتماعی، دوستان و خانواده
- سو مصرف مواد
- خودآزاری یا افکار خودکشی
- اجتناب از مسئولیت‌ها، وظایف و فعالیت‌ها
علائم شناختی افسردگی
- مشکل در تصمیم گیری و حل مشکلات
- خودگویی منفی و انتقاد و سرزنش خود
- نشخوار فکری و تمرکز بر روی افکار منفی
- احساس درماندگی و ناامیدی
گام دوم شناسایی راه‌های کمک به فرد افسرده
برای اینکه بتوانید به بهترین شکل ممکن به دوست یا عزیز افسرده خود کمک کنید؛ باید راه‌های کمک به آن‌ها را به درستی بیاموزید. نحوه برخورد با افراد افسرده نیازمند دانش و اطلاعات است؛ در غیر این صورت می‌تواند منجر به بدتر شدن شرایط برای فرد افسرده شود. درک این نکته ضروری است که افسردگی یک وضعیت جدی سلامت روان است که به صبر، همدلی و راهنمایی نیاز دارد. مهم‌ترین راه درمان افسردگی بدون دارو می‌تواند خانواده درمانی و قرار گرفتن در بین افرادی باشد که نسبت به فرد افسرده محبت و علاقه نشان می‌دهند.
آماده کمک به او باشید
به‌گفته دبورا سرانی روانشناس، بهترین کاری که برای فرد افسرده می‌توانید بکنید، این است که آماده کمک به او باشید این روانشناس در این باره می‌گوید: (زمانی که با افسردگی خودم دست و پنجه نرم می‌کردم، شفا بخش‌ترین لحظات زمانی بود که موقع گریستنم یکی از عزیزانم کنارم می‌نشست و بدون اینکه چیزی بگوید، دستانم را در دستانش می‌فشرد یا جملات محبت آمیزی را برای آرام کردنم به زبان می‌آورد: تو برام ارزشمندی! هر کاری از دستم برمیاد بگو تا برات انجام بدم! ما یک راهی برای بهترکردن حال تو پیدا می‌کنیم و …
قضاوت یا انتقاد نکنید
یکی از مهم‌ترین رفتارهایی که در برابر افراد افسرده باید انجام دهید این است که به حرفهای آن‌ها بدون قضاوت یا قطع کردن صحبتشان گوش دهید. به آن‌ها اجازه دهید احساسات و عواطف خود را بدون ترس از انتقاد شدن بیان کنند و یک محیط امن و غیر تهدید آمیز برای آن‌ها ایجاد کنید. صحبت‌هایی که با فرد افسرده می‌کنید نیز بسیار تاثیرگذار و مهم هستند.
روانشناس سرانی می‌گوید از گفتن جملاتی نظیر (تو فقط باید دیدگاهت رو عوض کنی و به جای نیمه خالی لیوان به نیمه پرش نگاه کنی) یا (فکر کنم همه مشکلات تو مال فکراییه که تو سرت داری. اگه از اتاقت بیای بیرون و بری تو اجتماع، طرز فکرت عوض میشه) اجتناب کنید؛ زیرا معنای این جملات این است که فرد افسرده توانایی کنترل احساسات خود را دارد و فقط به انتخاب خودش می‌خواهد افسرده باشد! این جملات نه تنها غیر احساسی و نامهربانانه هستند، بلکه می‌توانند انزوای فرد افسرده را تشدید کنند.
درد آن‌ها را کوچک جلوه ندهید
(تو بیش از حد حساسی) یا (چرا با هر مسئله بی‌اهمیتی به هم می‌ریزی) با گفتن این جملات باعث خجالت و سرافکندگی فرد افسرده می‌شوید، وضعیت ناخوشایندش را انکار می‌کنید و این حقیقت را نادیده می‌گیرید که او با اختلالی دشوار و پنهان دست و پنجه نرم می‌کند، نه بی‌حالی یا ضعف شخصیتی.
برای کمک به فرد افسرده، صحبت از خودکشی را جدی بگیرید
افسردگی می‌تواند قدرت قضاوت درست را از فرد بگیرد و تفکر او را تحریف کند و باعث شود به این باور برسد که تنها راه پایان دادن به دردی که دارد مرگ است. زمانی که فرد نزدیک به شما درمورد خودکشی یا مرگ صحبت می‌کند؛ در ابتدا باید با همدلی، درک و پاسخ درست با او ارتباط برقرار کنید. معمولا زمانی که یک فرد درمورد خودکشی صحبت می‌کند در واقع درخواست غیرمستقیم او برای کمک و خروج از تاریکی است.
مرحله بعد که می‌تواند جلوی این اتفاق وحشتناک را بگیرد؛ تشویق فرد افسرده به گرفتن کمک از افراد حرفهای و متخصص در این زمینه است. افسردگی و افکار خودکشی اغلب نیاز به مداخله حرفهای دارند و یک متخصص سلامت روان می‌تواند راهنمایی و درمان لازم را ارائه دهد. به آن‌ها پیشنهاد دهید که یک درمانگر یا مشاور پیدا کنند و حتی به آن‌ها پیشنهاد دهید تا در قرار ملاقاتشان همراهی کنید. درمان افسردگی با نوروفیدبک یکی از راه‌هایی است که در مراکز تخصصی برای درمان این اختلال مورد استفاده قرار می‌گیرد.
صبور باشید
صبر نتیجه قدرتمندی دارد و با خود امید را به ارمغان می‌آورد و امید برای فرد افسرده‌ای که حامی صبوری نداشته باشد، دست نیافتنی به نظر می‌رسد. گاهی اوقات، حمایت از فرد افسرده کار سختی است. (چی بهش بگم؟ چی بهش نگم؟ چه کار کنم؟ چه کار نکنم؟) فراموش نکنید همین که همیشه آماده کمک به فرد افسرده باشید و از او بپرسید به چه نحوی می‌توانید به او کمک کنید، موهبتی شگفت انگیز برایش خواهد بود.
جمع‌بندی
کمک به فرد افسرده توسط دوستان و خانواده می‌تواند بسیار در بهبود حال او موثر و مفید باشد. حالا که اطلاعات کافی درمورد افسردگی و چگونگی برخورد با این افراد را کسب کرده‌اید؛ می‌توانید در روند درمان عزیزان خود موثرتر باشید. در مرکز روانشناسی و نوروفیدبک دکتر بیات به‌روزترین و استانداردترین روش‌ها برای درمان افسردگی وجود دارد و توسط روانشناس دکتر حسین بیات و تیم باتجربه این مجموعه انجام می‌شوند.
سئوالات متداول
1_ علائم فیزیکی افسردگی کدامند؟
تغییر در اشتها و ایجاد اختلالات خواب، مانند بیخوابی یا پرخوابی، خستگی و کمبود انرژی مداوم، اختلال در تمرکز و تصمیم گیری و مشکلات گوارشی از علائم فیزیکی افسردگی است.
2_ زمانی که فرد افسرده از خودکشی و مرگ صحبت می‌کند باید چه کنیم؟
اول از همه باید با همدلی و بدون قضاوت با او صحبت کنید و احساسات او را مهم جلوه دهید؛ سپس باید فرد را به دیدن یک فرد متخصص تشویق کنید.