درمان واقعیت مجازی(VR) یکی از روش‌های درمان مشکلات ذهنی است؛ که به دلیل پیشرفت تکنولوژی بوجود آمده است. نام VR یا واقعیت مجازی را بی شک در دنیای سرگرمی و بازی شنیده‌اید؛ اما باید بدانید که از این تکنولوژی علاوه بر بازی و سرگرمی برای درمان بیماری‌های روانی نیز استفاده میشود. درمان با واقعیت مجازی میتواند نسبت به دیگر روش‌های درمانی تاثیر عمیق‌تری بر روی بیمار داشته باشد و منجر به درمان قطعی مشکلات و اختلالات ذهنی شود.
درمان واقعیت مجازی(VR) چیست؟
درمان واقعیت مجازی با عنوان درمان مواجهه نیز شناخته میشود و یک روند درمانی است که در یک محیط سه بعدی مجازی اتفاق میافتد؛ که از فناروی واقعیت مجازی برای شبیه سازی موقعیتها و محیط زندگی واقعی استفاده میکند. VR میتواند با استفاده از یک نمایشگر نصب شده بر روی سر و دیگر تجهیزات مورد نیاز برای واقعیت مجازی انجام شود. این روش درمانی برای درمان انواع مختلفی از اختلالات روانی مانند درمان استرس و اضطراب، انواع فوبیا، درمان اختلال استرس پس از سانحه و … استفاده شود.
VR یکی از روش‌های جدید درمانی است؛ که میتواند از نظر شما پیچیده باشد به همین دلیل می‌خواهیم با یک مثال به شما نحوه عملکرد این روش را نشان دهیم. اگر یک فرد به فوبیا ارتفاع یا فوبیای فضای تنگ مبتلا باشد؛ واقعیت مجازی میتواند این موقعیت را برای او به تصویر بکشد و باعث شود که فرد بر ترس خود غلبه کند. VR با به تصویر کشیدن مشکلات مختلف به صورت واقعی بیشترین و عمیق‌ترین تاثیر را بر روی ذهن بیمار دارد و نسبت به دیگر روش‌های درمانی خطرات و عوارض کم‌تری دارد.
این روش درمانی نتایج بسیار امیدوار کننده‌ای داشته به همین دلیل در مدت زمان کم تبدیل به یک ابزار موثر برای درمان شده است. VRT با ایجاد یک محیط امن و کنترل شده، به افراد این امکان را می‌دهد که با درگیری‌ها و ترس‌های ذهنی خود روبه‌رو شده و با آن مقابله کنند. البته باید به این نکته نیز توجه کرد که درمان با استفاده از VR برای همه افراد مناسب نیست و فقط یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی میتواند در مورد مناسب بودن یا نبودن این روش برای هر بیمار نظر دهد.
عملکرد درمان واقعیت مجازی چگونه است؟
زمانی که شما به یک متخصص برای انجام درمان واقعیت مجازی مراجعه می‌کنید؛ ابتدا در مورد تاریخچه، شرایط، نیازها، مشکلات و اهداف شما صحبت میشود و سپس یک برنامه مراقبتی شخصی با توجه به شرایط شما توسط افراد متخصص تعیین میشود. این برنامه مراقبتی باید هر روز به شما برای رسیدن به اهدافتان کمک کند.
VR برای بیمار یک محیط کاملا واقعی ایجاد میکند؛ تا فرد احساس کند که در زندگی روزمره و طبیعی خود است و بتواند ارتباط بیشتری با محیط مجازی برقرار کند. درمان VR در کنار دیگر روش‌های درمانی مانند درمان شناختی رفتاری، درمان پذیرش و تعهد و روان درمانی‌های مختلف میتواند تاثیرات مطلوبی را داشته باشد.
ترفندهای مورد استفاده در درمان واقعیت مجازی
برای درمان اختلالات روانی توسط VR از روش‌های متفاوتی استفاده میشود؛ که باتوجه به شرایط و نوع اختلال مناسب‌ترین روش انتخاب میشود. این روش‌ها شامل مواجهه درمانی، شبیه سازی واقع گرایانه و سفارشی سازی و کنترل است.
مواجهه درمانی
روش مواجهه درمانی یکی از ترفندهای VRT است که در بیشتر برنامه‌های درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در مواجهه درمانی افراد به تدریج در یک محیط کنترل شده و ایمن در معرض محرک‌های ترسناک و اضطراب زا قرار می‌گیرند و به آن‌ها اجازه داده میشود تا با ترس خود در فضای مجازی روبه‌رو شده و با آن مقابله کنند. روبه‌رو شدن با ترس و اضطراب میتواند در کاهش حساسیت و اضطراب افراد موثر باشد.
شبیه سازی در درمان واقعیت مجازی
واقعیت مجازی با شبیه سازی بسیار واقع گرایانه و همه جانبه باعث میشود که تمام بخش‌های مغز در روند درمان فعال شوند و موقعیت برای برطرف کردن اختلال وجود داشته باشد. شبیه سازی در درمان فوبیا و اختلال استرس پس از سانحه و .. مورد استفاده قرار می‌گیرد. فردی که ترس از پرواز یا هواپیما دارد؛ میتواند با استفاده از این روش در یک هواپیمای مجازی در حال پرواز قرار بگیرد و با مناظر، صداها و احساسات مختلف روبه‌رو شود. این کار به فرد کمک میکند تا با ترس خود کنار بیاید.
سفارشی سازی و کنترل
واقعیت مجازی میتواند سناریوها و موقعیت‌های مختلفی را با توجه به شرایط و نیازها خاص هر بیمار ایجاد کند و حتی سطح مواجهه و چالش پیش روی فرد را افزایش یا کاهش دهد. سفارشی سازی و کنترل یکی از ویژگی‌های مهم VR است زیرا میتواند به صورت اختصاصی نسبت به هر بیمار عمل کند.
آشنایی با 5 اختلال قابل درمان با واقعیت مجازی
درمان واقعیت مجازی یکی از روش‌هایی است که در انواع بیماری‌های روانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش برای افرادی که بازی کردن را دوست دارند میتواند یک گزینه ایده‌آل باشد. افسردگی، اضطراب اجتماعی، فوبیا، PTSD ،ADHD و اوتیسم با استفاده از این روش قابل درمان است. درمان واقعیت مجازی میتواند باعث ایجاد سرگیجه و سردرد شود؛ به همین دلیل به افرادی که میگرن و سردرد دارند پیشنهاد نمی‌شود. این روش درمانی برای هر فردی مناسب نیست و فرد متخصص با توجه به شرایط بیمار و اختلال او بهترین روش درمانی را انتخاب میکند.
اختلالات اضطرابی
اختلالات اضطرابی از شایع‌ترین انواع اختلال سلامت در بزرگسالان هستند که با استفاده از درمان مواجهه با واقعیت مجازی قابل درمان است. در درمان اختلالات اضطرابی مانند اختلال اضطراب اجتماعی و اختلال استرس پس از سانحه فرد را با ترس خود در یک محیط ایمن و مجازی روبه‌رو شده و باعث کاهش حساسیت و اضطراب نسبت به موقعیت و موضوع مورد نظر میشود.
درمان اختلال هراس با واقعیت مجازی
VR در درمان انواع فوبیا مورد استفاده قرار می‌گیرد و با شبیه سازی موقعیت‌های وحشتاک، مانند قرار گرفتن در یک فضای بسته یا محیط شلوغ باعث کاهش ترس فرد میشود. قرار گرفتن در یک محیط امن و کنترل شده میتواند به افرادی که مبتلا به اختلال پانیک هستند نیز کمک کند تا علائم هراس خود را مدیریت و کاهش دهند.
اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD)
VR به عنوان ابزاری برای بهبود توجه، عملکرد اجرایی و کاهش تکانه در افراد مبتلا به ADHD نیز تاثیر گذار است. این مداخلات اغلب شامل بازی‌هایی است که به افراد کمک میکند مهارت‌های شناختی را تمرین کرده و آن را افزایش دهند. واقعیت مجازی با شبیه سازی کاملا واقعی یک دنیای مجازی اما واقعی را به فرد نشان می‌دهد که باعث فعال شدن و تقویت قسمت‌های مختلف مغز میشود.
اختلالات تغذیهای
VR به عنوان ابزاری برای رسیدگی به مشکلات و اختلالات مربوط به تصویر بدن و رفتارهای غذایی ناسالم استفاده میشود. این روش درمانی میتواند فضایی امن برای کار بر روی پذیرش بدن و به چالش کشیدن افکار غیر واقعی مربوط با تصویر بدن فراهم کند. این روش میتواند یکی از متدهای مورد استفاده در روانشناسی لاغری باشد؛ که این نوع روانشناسی در کاهش وزن با استفاده از ذهن نقش دارد.
اختلال طیف اوتیسم
VR در کمک به افراد مبتلا به اختلال طیف اوتیسم (ASD) در بهبود مهارت‌های اجتماعی و کنترل رفتار در موقعیت‌های اجتماعی مختلف کمک کننده است. VRT میتواند یک فضای ساختاریافته و کنترل شده برای تمرین تعاملات اجتماعی و افزایش مهارت‌های ارتباط اجتماعی فراهم کند.
جمع‌بندی
یکی از روش‌های به روز و موثر که امروزه برای درمان انواع اختلالات روانی مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ VR است. درمان واقعیت مجازی میتواند برای افرادی که به بازی‌های مجازی علاقه‌مندند یک روش بسیار مناسب باشد. اضطراب، فوبیا، اوتیسم، بیش فعالی و حتی اختلالات تغذیهای نیز با استفاده از این روش قابل درمان هستند. این روش درمانی را می‌توانید در مرکز روانشناسی و لورتا نوروفیدبک بیات توسط دکتر حسین بیات دریافت کنید.
سوالات متداول
1_ درمان واقعیت مجازی یا VR چیست؟
VR با عنوان درمان مواجهه نیز شناخته میشود و یک روند درمانی است که در یک محیط سه بعدی مجازی اتفاق میافتد؛ که از فناروی واقعیت مجازی برای شبیه سازی موقعیتها و محیط زندگی واقعی استفاده میکند.
2_ ترفندهای مورد استفاده در درمان VR کدامند؟
در این روش از ترفندهای متفاوتی با توجه به شرایط و نوع بیماری استفاده می‌کنند؛ که شامل مواجهه درمانی، شبیه سازی و سفارشی سازی میشود.
3_ کدام اختلالات روانی با استفاده از واقعیت مجازی قابل درمان هستند؟</strong>
افسردگی، اضطراب اجتماعی، فوبیا، اختلالات تغذیهای، PTSD ،ADHD و اوتیسم با استفاده از این روش قابل درمان است.