بی اشتهایی عصبی چیست؟
بی اشتهایی عصبی یا آنورکسیا یک اختلال روانی جدی است و درصورتی که درمان نشود میتواند منجر به عوارض به شدت خطرناک و حتی مرگ گردد. به نوعی مشکل در تغذیه که وزن به صورت غیرطبیعی کاهش مییابد و فرد نگرانی وسواس گونهای نسبت به افزایش وزن دارد بیماری آنورکسیا میگویند. بي اشتهایی عصبی یک اختلال روانی میباشد که فرد طی آن اشتها و میل به خوردن را از دست میدهد.
طی این بیماری فرد به خود تا سر حد مرگ گرسنگی میدهد. این افراد از رژیم‌های بسیار کم کالری استفاده می‌کنند و بیش از حد نیز ورزش می‌کنند. افراد مبتلا به بی اشهایی عصبی در برابر داشتن وزن عادی مقاومت می‌کنند و هر چقدر نیز لاغر شوند باز هم فکر می‌کنند که چاق هستند و سعی می‌کنند با کاهش غذای خود از افزایش وزن جلوگیری کنند. درمان این بیماری مانند درمان استرس و اضطراب با کمک روانشناس امکان پذیر است.
افراد مبتلا به بیماری آنورکسیا بعد از غذا خوردن سعی می‌کنند که آن را با استفراغ، ملین‌ها، قرص‌های چربی‌سوز و ادرار آور به سرعت دفع کنند. این روش بسیار خطرناک است و طبق گزارشات در بین بیماری‌ها و اختلالات روانی بیشترین میزان مرگ و میر مربوط به اختلال بی اشتهایی عصبی است. این بیماری به دلیل خطر مرگ باید به سرعت درمان شود. درحالی که مبارزه با بیماری آنورکسیا میتواند دشوار باشد؛ ولی مراجعه به فرد متخصص و دریافت مشاوره فردی میتواند کمک کننده باشد.
آمار ابتلا به بیماری آنورکسیا
در چند سال اخیر نگرش مردم در سرتاسر دنیا به زیبایی به گونه ای بود که هر چقدر فرد لاغرتر باشد زیباتر میباشد؛ همین دیدگاه بیشترین سهم در علل ابتلا به این اختلال عصبی را دارد. اختلال بی اشتهایی عصبی در میان زنان شایعتر میباشد و بیشترین افراد مبتلا به این اختلال نوجوانان بین 15 تا 19 سال میباشند. آنورکسیا سومین بیماری شایع بین نوجوانان میباشد. البته در کودکان، بزرگسالان و سالمندان هم این اختلال دیده می‌شود.
علائم روانی بی اشتهایی عصبی
نشانه‌های اختلال بی اشتهایی عصبی میتواند شامل نشانه‌های فیزیکی یا جسمانی و نشانه‌های عاطفی و رفتاری باشد. نشانه‌ی این اختلال فقط نخوردن غذا نیست بلکه بسته به میزان پیشرفت بیماری، علائم بیماری آنورکسیا را می‌توان در رفتارها و واکنش این افراد نیز مشاهده کرد. یکی از علائم رفتاری بی اشتهایی عصبی وسواس است که درمان وسواس با نوروفیدبک میتواند به کاهش این علامت کمک کند.
علائم و نشانه‌های فیزیکی اختلال بی اشتهایی عصبی شامل موارد زیر می‌شود:
- کاهش شدید وزن و عدم افزایش وزن
- خستگی
- ریزش شدید مو
- بی‌خوابی( این افراد علیرغم خستگی شدید گاهی چند شب متوالی نمی‌توانند بخوابند.)
- کبود شدن انگشتان دست
- دندان قروچه( تداوم آن میتواند باعث ایجاد بیماری‌های دهان و دندان شود.)
- داشتن سرگیجه و از حال رفتن
- تغییر رنگ پوست و تمایل آن به زردی
- یبوست و درد شکم
- کاهش فشار خون
- ابتلا به تپش قلب
- خشکی پوست( به دلیل کم آبی بدن پوست فرد خشک می‌شود و احتمال ابتلای فرد به بیماری‌هایی مانند سنگ کلیه و سنگ مثانه افزایش مییابد.)
- تورم بازوها و پاها
- بی اشتهایی در زنان میتواند باعث به هم خوردن نظم قاعدگی یا عدم قاعدگی شود.
علائم و نشانه‌های عاطفی و رفتاری شامل موارد زیر می‌شود:
- محدود کردن مصرف غذا( این افراد معمولا از رژیم‌های غذایی غیرعادی استفاده می‌کنند و با رفتارهایی مانند روزه داری یا اجتناب از دریافت غذا برای مدتی از مصرف غذا اجتناب می‌کنند.)
- ورزش بیش از حد
- نگرانی بیش از حد از چربی یا اضافه وزن
- وسواس اندازه‌گیری وزن
- وسواس بررسی وضعیت ظاهری در آینه
- افسردگی
- کاهش میل جنسی
- از دست دادن حافظه
- دروغ گفتن درمورد میزان غذای مورد استفاده
- این افراد معمولا نسبت به وقایع اطراف خود احساس گنگ و بی‌تفاوتی دارند.
- این افراد معمولا لباس‌های زیادی می‌پوشند تا لاغری آن‌ها معلوم نباشد.
- عدم تمایل به خوردن غذا در جمع
- حذف کردن وعده‌های غذایی
- انکار گرسنگی خود
عوارض بیماری آنورکسیا بر روی سلامت بدن
بیماری آنورکسیا و پیروی از رژیم‌های غذایی سخت عوارض حاد و جبران ناپذیری را میتواند بر روی سلامت بدن دارد. مهمترین عارضه اختلال بی اشتهایی عصبی مرگ است و میتواند بهصورت ناگهانی و حتی در زمانی که فرد بسیار کم وزن نیست به دلایل دیگر مانند ریتم غیرطبیعی ضربان قلب یا عدم تعادل الکترولیتها رخ دهد. در ادامه به عوارض متفاوت آنورکسیا آشنا می‌شویم.
- از دست دادن شدید توده‌ی عضلانی( این افراد به دلیل اینکه غذای کافی به سلول‌های بدنشان نمی‌رسد از عضله‌های خود به عنوان منبع انرژی استفاده می‌کنند که میتواند باعث پوکی استخوان و افزایش خطر شکستگی شود.)
- ابتلا به اختلالات شخصیتی و بیماری‌های روانی مختلف( افسردگی، اضطراب، اختلال وسواس اجباری)
- داشتن افکار خودکشی و اقدام به خودکشی
- بی‌حالی، خستگی و فرسودگی
- فشار خون پایین
- ریزش مو و یا طاسی منطقه‌ای سر
- از دست دادن قاعدگی یا داشتن دوره‌های کم‌تر
- ناباروری
- بی‌خوابی
- کم‌خونی
- ابتلا به بیماری‌های کلیوی
- مشکلات قلبی( افتادگی دریچه میترال، آریتمی قلبی و نارسایی قلبی)
- کاهش هورمون تستوسترون در مردان
- مشکلات گوارشی( مانند یبوست، نفخ و حالت تهوع)
درمان بی اشتهایی عصبی
آنورکسیا نروزا هم به دارو درمانی و هم روان‌درمانی نیاز دارد. گاهی ممکن است جهت درمان بیمار در بیمارستان بستری گردد. گاهی شرایط به اندازه‌ای ویژه است که باید تعادل الکترولیتی بدن اصلاح شود. این کار حتما باید زیر نظر پزشک باشد.
دارو درمانی بی اشتهایی عصبی
برای دارو درمانی آنورکسیا نروزا، داروهای ضد افسردگی مانند فلوکستین برای بیماربه کار برده می‌شود. این داروها حتما باید زیرنظر پزشک یا روانپزشک مصرف گردد.
روان درمانی آنورکسیا نروزا
برای روان درمانی فرد بیمار باید از راه‌های مختلف روان درمانی استفاده شود. از مهمترین راه‌هایی که معمولا استفاده می‌شود به موارد زیر اشاره می‌گردد.
- روانکاوی
- خانواده درمانی
- رفتار درمانی
- درمان شناختی- رفتاری که پرکاربردترین درمان برای این اختلال میباشد.
اختلال بی اشتهایی عصبی عوارض متعددی دارد که بر روی سلامت جسمی و روانی افراد تاثیرات منفی می‌گذارد و درصورتی که درمان شود بی‌شک باعث افزایش کیفیت زندگی افراد می‌شود. یکی از بهترین روش‌های درمان بیماری آنورکسیا مراجعه به روانشناس و دریافت انواع مختلف روان درمانی است.
دکتر حسین بیات در کلینیک روانشناسی و لورتا نوروفیدبک بیات بیماران زیادی را تحت درمان قرار داده‌اند و درصد بالایی از این افراد نیز بهبود یافته‌اند. روانشناسان باتجربه مرکز روانشناسی بیات اختلال بی اشتهایی عصبی را به دلیل عوارض زیادی که دارد با بهترین متدها تحت درمان قرار می‌دهند. درصورتی که می‌خواهید برای رزرو وقت در این مرکز اقدام کنید به صفحه تماس با ما مراجعه کنید.
سئوالات متداول
1_ بی اشتهایی عصبی یا آنورکسیا چیست؟
به نوعی مشکل در تغذیه که وزن به صورت غیرطبیعی کاهش مییابد و فرد نگرانی وسواس گونهای نسبت به افزایش وزن دارد بیماری آنورکسیا میگویند.
2_ بیماری آنورکسیا بیشتر در چه کسانی رخ میدهد؟
اختلال بی اشتهایی عصبی در میان زنان شایعتر میباشد و بیشترین افراد مبتلا به این اختلال نوجوانان بین 15 تا 19 سال میباشند.
3_ مهمترین عارضه بی اشتهایی عصبی چیست؟
مهمترین عارضه اختلال بی اشتهایی عصبی مرگ است و میتواند بهصورت ناگهانی و حتی در زمانی که فرد بسیار کم وزن نیست به دلایل دیگر مانند ریتم غیرطبیعی ضربان قلب یا عدم تعادل الکترولیتها رخ دهد.
4_ آیا آنورکسیا باعث ایجاد اختلالات روانی و شخصیتی می‌شود؟
بله یکی از عوارض این اختلال ابتلا به اختلالات شخصیتی و بیماری‌های روانی مختلف( افسردگی، اضطراب، اختلال وسواس اجباری) است.