انواع اختلالات روانی در سالمندان میتواند این دوره از زندگی را سخت و آزار دهنده کند. سنین سالمندی بسیار حساس است و فرد در خطر ابتلا به انواع اختلالات روانی قرار می‌گیرد. برای اینکه بتوان با ابتلا به اختلالات روانی در سالمندان مبارزه کرد بهترین راه آشنایی با این اختلالات و علائم آن‌ها است. شناسایی زودهنگام انواع اختلالات روانی در سالمندان میتواند بیشترین کمک را به درمان سالمندان بکند. افسردگی، زوال عقل، سو صرف مواد، اختلالات اضطرابی، اختلال در خواب و خوراک و … از انواع بیماری روانی در سالمندان است.
شایعترین انواع اختلالات روانی در سالمندان
شایعترین انواع اختلالات روانی که سالمندان به آن مبتلا می‌شوند؛ میتواند در اثر افزایش سن، از دست دادن استقلال، سبک زندگی غیرفعال، داشتن انواع اختلالات جسمی و استفاده از داروهای خاص به وجود بیاید. طبق آمارهای موجود بیش از 20 درصد بزرگسالان که شامل افراد بالای 55 سال می‌شود به انواع اختلالات روانی دچار هستند و از این تعداد سالمند فقط دو نفر از هر سه نفر تحت درمان قرار می‌گیرد. شناسایی انواع اختلالات روانی در سالمندان کیفیت زندگی این افراد را بالا برده و امید به زندگی را نیز افزایش می‌دهد.
اختلالات روانی را می‌توان با استفاده از نشانه‌ها و علائمی که در فرد مسن ایجاد می‌کنند تشخیص داد. عدم تشخیص اختلالات روانی میتواند منجر به مرگ در سالمندان شود به همین دلیل سلامت روان در سالمندان اهمیت بالایی دارد. افسردگی یکی از شایعترین اختلالات روانی است که 5 درد افراد مسن را تحت تاثیر می‌گذارد و نزدیک به 3.8 درصد افراد مسن نیز دچار اختلالات اضطرابی هستند. مردان بالای 75 سال بالاترین نرخ خودکشی را نسبت به گروهای سنی دیگر به خود اختصاص می‌دهند.
شایعترین اختلالات روانی در سالمندان:
- افسردگی
- زوال عقل
- اختلالات شناختی مانند آلزایمر و دمانس
- اختلالات اضطرابی
- دلیریوم یا حالت گیجی و هذیان
- اختلالات خواب
- اختلالات اشتها (پر خوری یا بی اشتهایی)
- اختلال اضطراب اجتماعی، هراس و وسواس
- اختلال دو قطبی
- اختلال سو مصرف الکل
- خودکشی
افسردگی در سالمندان
افسردگی یکی از انواع اختلالات روانی در سالمندان است که در 15 درصد افراد مسن جامعه وجود دارد. بالا رفتن سن به تنهایی منجر به ایجاد افسردگی در سالمندان نمی‌شود؛ بلکه از دست دادن سلامتی جسمی، شغل، درآمد و یا یک فرد عزیز میتواند باعث ایجاد افسردگی در سالمندان شود. درمان افسردگی با نوروفیدبک یکی از راه‌های درمان این اختلال در سالمندان است. تشخیص اختلال افسردگی در سالمندان میتواند مشکل باشد؛ به دلیل اینکه یک جنبه طبیعی از پیری میتواند شبیه علائم افسردگی باشد.
علائم افسردگی در سالمندان شامل موارد زیر می‌شود.
- حالت غم و اندوه زیاد طولانی مدت
- اختلال در خواب و خواب آشفته
- تغییر در اشتها (کاهش یا افزایش اشتها)
- از دست دادن توجه نسبت به کارهای مورد علاقه
- احساس یاس و نا امیدی
- داشتن افکار خودکشی
- احساس بی ارزشی و گناه
- مشکل در توجه و تمرکز
- کاهش فعالیت بدنی
اضطراب یکی از انواع اختلالات روانی در سالمندان
اضطراب بعد از افسردگی دومین اختلال روانی شایع در سالمندان است. بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، اختلالات اضطرابی 3.8 درصد از سالمندان را تحت تاثیر قرار می دهد. از دست دادن استقلال، ترس از دست دادن عزیزان، ناتوانی از انجام کارهای روزمره میتواند باعث ایجاد استرس در سالمندان شود. استرس مداوم باعث تضعیف سیستم ایمنی بدن و ایجاد انواع اختلالات جسمی در سیستم گوارش و قلب و عروق و … می‌شود. درمان استرس و اضطراب درصورت شناخت علائم این بیماری میتواند آسا‌ن‌تر باشد.
انواع اختلالات روانی در سالمندان از جمله استرس و اضطراب میتواند آسیب‌های جسمی و روانی به افراد وارد کند. در بسیاری از موارد، اضطراب منجر به علائم سلامت جسمانی مانند ضربان قلب تند، سرگیجه، تنش عضلانی یا مشکلات گوارشی می‌شود. احساس استرس و اضطراب در شرایط خاص طبیعی است؛ اما درصورتی که اضطراب تبدیل به نگرانی مداوم و طولانی مدت بدون هیچ دلیل خاصی شود میتواند باعث ایجاد اختلال در زندگی روزمره شود. علائم اضطراب در سالمندان شامل:
- نگرانی مداوم و بیش از حد
- افکار تکرار شونده، مزاحم و رفتارهای تکراری
- تحریک پذیری
- بی خوابی
- عدم تمرکز
- بیماری های گوارشی مانند یبوست و اسهال
- جایگزینی افکار منفی به جای افکار مثبت
زوال عقل در سالمندان
یکی دیگر از انواع اختلالات روانی در سالمندان زوال عقل است که باعث کاهش شدید توانایی‌های ذهنی و ایجاد اختلال در زندگی روزمره می‌شود. سلول‌های مغزی در این اختلال روانی سالمندان با سرعت بیشتری نسبت به حالت طبیعی از بین می‌روند و باعث ایجاد تغییر در عملکرد ذهنی و جسمی افراد مسن می‌شود و حافظه را از کار می‌اندازد.
زوال عقل فقط در سالمندی اتفاق نمی‌افتد و میتواند قبل از شروع دوران سالمندی نیز علائم خود را نشان دهد. روند بیماری زوال عقل و آلزایمر تدریجی است و فرد مسن با گذشت زمان درک خود را از مفهوم زمان و تاریخ از دست می‌دهد و با پیشروی بیشتر بیماری فرد اعضای خانواده خود را نیز نمی‌تواند تشخیص دهد. علائم این اختلال روانی سالمندان شامل:
- حافظه کوتاه مدت ضعیف
- پرسیدن مکرر سوالات تکراری
- ناتوان در به خاطر سپردن نام‌ها و یادآوری آن‌ها
- درک نکردن مفهوم زمان و موقعیت
- تغییر شخصیت و عملکرد فرد
- جا‌به‌جایی وسایل و فراموش کردن مکان آن‌ها
اختلال در مصرف مواد
طبق گزارش موسسه ملی سوء مصرف مواد مخدر، حدود 1 میلیون سالمند به اختلال مصرف مواد مبتلا هستند. افراد سالمند نسبت به افراد جوان از داروهای بیشتری استفاده می‌کنند که میتواند باعث ایجاد وابستگی و اعتیاد شود. افراد مسن ممکن است داروهای مسکن خود را با دوز بیشتری مصرف کنند و منجر به ایجاد اعتیاد شوند. علاوه بر اعتیاد به دارو، اعتباد به دیگر مواد مخدر نیز در سالمندان رایج است. علائم اختلال در مصرف مواد در سالمندان شامل:
- هوس یا اصرار برای استفاده از این ماده
- استفاده از این ماده حتی اگر باعث ایجاد مشکل در روابط شود
- ترک فعالیت‌های دیگر برای استفاده از این ماده
- ایجاد تحمل نسبت به ماده
پیشگیری و درمان انواع اختلالات روانی در سالمندان
بهترین راه برای درمان بیماری روانی سالمندان پیشگیری از ابتلا به این اختلالات است. داشتن سبک زندگی سالم و دور بودن از محرک‌های عصبی باعث می‌شود افراد سالمند جسم و ذهن سالم‌تری داشته باشند. برای اینکه از سلامت روان بالا در سالمندی برخوردار باشید باید در سنین جوانی سبک زندگی سالمی برای خود انتخاب کنید. تغذیه سالم، خواب کافی، دوری از اخبار بد، سرکوب نکردن احساسات، داشتن فعالیت بدنی روزانه و داشتن تفریح و سرگرمی در زندگی میتواند بسیار تاثیر گذار باشد.
اختلال روانی سالمندان قابل درمان است و دربرخی موارد حتی با رعایت نکات پیشگیری افراد مسن به مشکلات روانی در سالمندان دچار می‌شوند. استفاده از روش‌های دارو درمانی، روان درمانی، نوروفیدبک و … میتواند منجر به درمان اختلالات روانی سالمندان شود. روش‌های مناسب با توجه به نوع بیماری، شدت بیماری، سن سالمند و سبک زندگی آن توسط پزشک متخصص انتخاب می‌شود. علاوه بر روش‌های نام برده مدیتیشن، ورزش‌های گروهی و کارهای حمایتی نیز میتواند به سلامت روان سالمندان کمک کند.
جمع بندی
انواع اختلالات روانی در سالمندان که شامل افسردگی، سو مصرف مواد، زوال عقل، اختلالات اضطرابی و … می‌شود؛ فقط به دلیل بالا رفتن سن ایجاد نمی‌شود و درصورتی که فرد زندگی سالم و شادابی داشته باشد میتواند از ابتلای خود به هر کدام از بیماری روانی سالمندان جلوگیری کند. در مرکز روانشناسی و لورتا نوروفیدبک بیات بهترین خدمات مشاوره‌ای برای سالمندان عزیز ارائه داده می‌شود؛ تا بتوانند زندگی در این سن را برای خود لذت بخش و مفید کنند.
سئوالات متداول
1_ دلیل ایجاد اختلالات روانی در سالمدان چیست؟
بیماری روانی در سالمندان میتواند در اثر افزایش سن، از دست دادن استقلال، سبک زندگی غیرفعال، داشتن انواع اختلالات جسمی و استفاده از داروهای خاص به وجود بیاید.
2_ شایعترین اختلال روانی در سالمندان چیست؟
افسردگی یکی از شایعترین انواع اختلالات روانی در سالمندان است که در 15 درصد افراد مسن جامعه وجود دارد.
3_ علائم زوال عقل در سالمندان چیست؟
- حافظه کوتاه مدت ضعیف
- پرسیدن مکرر سوالات تکراری
- ناتوان در به خاطر سپردن نام‌ها و یادآوری آن‌ها
- درک نکردن مفهوم زمان و موقعیت
- تغییر شخصیت و عملکرد فرد
- جا‌به‌جایی وسایل و فراموش کردن مکان آن‌ها
4_ برای پیشگیری از ابتلا به اختلالات روانی در سالمندی باید چه نکاتی را رعایت کرد؟
تغذیه سالم، خواب کافی، دوری از اخبار بد، سرکوب نکردن احساسات، داشتن فعالیت بدنی روزانه و داشتن تفریح و سرگرمی در زندگی میتواند بسیار تاثیر گذار باشد.