درمان افسردگی | سفر شجاعانه از افسردگی به شادکامی
اختلال افسردگی یکی از فراگیرترین اختلالات روانی است که یکی از چالش‌های بزرگ بهداشت روانی در دنیای امروزی است. این بیماری نه تنها بر کیفیت زندگی مبتلایان تأثیر می‌گذارد، بلکه می‌تواند به روابط خانوادگی، کار و حتی سلامت جسمانی نیز آسیب برساند. در قرن بیست و یکم، با پیشرفت تکنولوژی و اطلاعات، آگاهی عمومی درباره افسردگی و روش‌های درمانی آن افزایش یافته است، اما هنوز هم بسیاری از افراد به دلیل انگ‌های اجتماعی یا ناآگاهی از نشانه‌ها، از دریافت کمک مناسب باز می‌مانند.
درمان افسردگی شامل ترکیبی از درمان‌های دارویی، روان‌درمانی و رویکردهای مکمل می‌شود. همچنین، نقش مهم تکنولوژی در تسهیل دسترسی به اطلاعات و درمان‌ها، از جمله مشاوره‌های آنلاین و اپلیکیشن‌های روانشناسی، مورد توجه قرار خواهد گرفت. به علاوه، تاثیر سبک زندگی مدرن بر افزایش شیوع افسردگی و ضرورت توجه به بهداشت روان در کنار بهداشت جسمانی مورد بحث قرار می‌گیرد. شناخت هر چه بهتر افسردگی به شما کمک می‌کند تا بتوانید به صورت استاندارد با این بیماری مبارزه کرده و باعث بهبود کیفیت زندگی خود و دیگران شوید.
افسردگی چیست؟
افسردگی یک بیماری روانی بسیار رایج است که در این بیماری، شخص بیمار برای مدت زمان زیادی غمگین و بدون روحیه است و علاقه خود را نسبت به کارهایی که قبلا دوست داشته انجام بدهد از دست می‌دهد. این بیماری سطح و نوع مختلفی دارد و در هر کدام از آن‌ها فرد احساس پوچی، تنهایی، خستگی بیش از حد، کاهش تمرکز و درماندگی را تجربه می‌کند. اختلال افسردگی یک ضعف بدنی نیست که با گذشت چند روز از بین برود بلکه بیماری است که برای درمان آن نیاز به پیگیری و درمان طولانی مدت است ولی هر کسی می‌تواند با درمان صحیح، این اختلال را شکست دهد.
مبتلا شدن به بیماری افسردگی می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد و منجر به تغییر احساسات، افکار و رفتار فرد بیمار شوند. همان طور که اشاره شد افسردگی سطوح مختلی دارد و هر چه زودتر به آن رسیدگی شود درمان آن راحت‌تر است. معمولا افسردگی به دلیل وجود چند علت اتفاق می‌افتد. دلایل ایجاد افسردگی می‌تواند بیولوژیکی بوده و یا به دلیل شرایط و سبک زندگی فرد ایجاد شود. اینکه دلیل ابتلا به افسردگی هر فرد چیست را باید افراد متخصص بررسی و تشخیص دهند ولی در ادامه به چند دلیل ایجاد افسردگی اشاره خواهیم کرد.
- سابقه خانوادگی: اگر در خانواده‌ای فرد افسرده حضور داشته باشد اینکه بقیه افراد به این بیماری دچار شود بالا است. سابقه خانوادگی در اختلالات دیگر مانند وسواس و استرس و اضطراب نیز موثر است. برای درمان وسواس و دیگر اختلالات روانی توجه به سابقه خانوادگی کمک کننده است.
- شخصیت: افرادی که از شخصیت خود احساس رضایت نمی‌کنند و اعتماد به نفس پایینی دارند بیشتر در معرض بیماری هستند.
- عوامل محیطی: احتمال ابتلا به این بیماری در افرادی که در زمانی از زندگی خود خشونت، تبعیض، سوء استفاده و فقر را تجربه کرده‌اند بیشتر است؛ به ویژه اگر افراد در کودکی این رفتارها را تجربه کنند.
- مصرف مواد مخدر و مشروبات الکلی: استفاده از مواد مخدر و مشروبات الکلی به دلیل تاثیری که روی مغز می‌گذارد می‌تواند منجر به بیماری افسردگی شود.
- بیماری زمینه‌ای: داشتن بیماری‌های زمینه‌ای و شرایط متفاوت نسبت به دیگران می‌تواند درصد ابتلا به افسردگی را افزایش دهد. بیماری‌های زمینه‌ای مانند دردهای مزمن، بیش فعالی و بی خوابی مزمن.
علائم افسردگی
افسردگی بیماری با علائم مختلف و متنوعی است و داشتن یک یا چند مورد از این علائم به این معنی نیست که شما دچار به بیماری افسردگی شده‌اید؛ برای اینکه بتوان بیماری افسردگی را تشخیص داد باید حتما به متخصص مراجعه کنید. در صورتی که فکر می‌کنید بیش از 6 علائم گفته شده را برای مدت طولانی دارید بهتر است برای یک معاینه به متخصص مراجعه کنید.
- داشتن احساس غم و ناامیدی و گریه کردن
- کاهش سطح انرژی و شادابی
- احساس اضطراب و بی قراری
- کاهش یا افزایش اشتها
- تغییر در الگو خواب(کاهش و یا افزایش میزان خواب)
- کاهش توان تمرکز و حافظه
- کاهش قدرت تصمیم گیری
- خستگی بیش از حد و مفرط
- احساس گناه، ناامیدی و پوچ بودن
- کاهش علاقه و اشتیاق به انجام کارهای متنوع
- احساس بی ارادگی و عدم وجود شوق و انگیزه
چرا افسردگی در جهان افزایش یافته است؟
شیوع افسردگی در جهان نتیجه‌ی تعامل پیچیده‌ای از عوامل اجتماعی، اقتصادی و بیولوژیکی است که به‌طور مداوم بر سلامت روان افراد تأثیر می‌گذارند. یکی از دلایل عمده‌ی این شیوع، فشارهای اقتصادی و اجتماعی کنونی است. در دنیای مدرن، بسیاری از افراد با چالش‌هایی مانند بیکاری، نوسانات اقتصادی و شرایط کاری ناامن روبرو هستند که می‌تواند به احساس ناامیدی، اضطراب و افسردگی منجر شود. تغییرات در سبک زندگی، مانند کاهش تحرک بدنی، افزایش زمان استفاده از وسایل دیجیتال و تغذیه نامناسب نیز می‌تواند به افزایش خطر ابتلا به افسردگی کمک کند.
عوامل فرهنگی و اجتماعی نیز در شیوع افسردگی نقش اساسی دارند. سبک زندگی مدرن، که به کاهش تعاملات اجتماعی، زندگی انفرادی و افزایش زمان استفاده از رسانه‌های اجتماعی منجر شده است، می‌تواند حس انزوا و تنهایی را در افراد افزایش دهد. علاوه بر عوامل اجتماعی و فرهنگی، مسائل بیولوژیکی نیز در شیوع افسردگی نقش دارند. دلایل ژنتیکی، شامل ساختار شیمیایی مغز و اختلالات هورمونی، می‌توانند خطر ابتلا به افسردگی را افزایش دهند. افرادی که سابقه‌ی خانوادگی افسردگی دارند، معمولاً بیشتر در معرض این بیماری قرار دارند. بحران‌های جهانی مانند پاندمی COVID-19، جنگ‌ها و بلایای طبیعی نیز تأثیر زیادی بر بهداشت روانی مردم دارند. این بحران‌ها می‌توانند سبب افزایش استرس و احساس ناامیدی شوند و در نتیجه، موارد افسردگی را افزایش دهند.
درمان افسردگی
درمان افسردگی نسبت به دیگر بیماری‌های روانی آسان‌تر است و اولین مرحله درمان این بیماری شامل شناخت بیماری و علائم و ویژگی‌های آن و چگونگی کمک به خود می‌شود. راه‌های مختلفی برای درمان اختلال افسردگی وجود دارد که با مراجعه به یک فرد متخصص می‌توان بهترین راه را با توجه به سطح بیماری انتخاب کرد. راه‌های درمان افسردگی به دو دسته دارویی و غیر دارویی تقسیم می‌شود. برای استفاده از دارو حتما باید به فرد متخصص مراجعه کرد؛ اما بیشتر روانپزشکان و روانشناسان تجویز دارو را بسیار محدود می‌کنند و فقط در مواقع حاد از دارو استفاده می‌کنند و این به دلیل عوارض و وابستگی‌هایی است که داروهای ضد افسردگی دارند.
درمان افسردگی بدون دارو روش‌های مختلفی دارد که مهم‌ترین آن شامل خود درمانی می‌شود. در روش خود درمانی که در ادامه به طور کامل توضیح خواهیم داد شما باید عادت‌های زندگی خود را سالم نگه دارید و به ورزش، تغذیه و تفریح خود توجه زیادی کنید. خود درمانی فقط یکی از روش‌های درمان بدون دارو است؛ روانکاوی، گروه درمانی، استفاده از دستگاه‌های تحریک الکتریکی و مغناطیسی مغز و نوروفیدبک و … از انواع دیگر روش‌های درمان محسوب می‌شوند. اختلال افسردگی تعادل مواد شیمیایی مغز را به هم می‌ریزد و مصرف داروهای ضد افسردگی منجر به متعادل کردن غلضت این مواد و بهبود افسردگی می‌شوند.
برای مطالعه بیشتر می‌توانید به مقاله تاثیر هوش مصنوعی در روان پزشکی مراجعه کنید.
درمان افسردگی با خود درمانی
درمان افسردگی با خود درمانی درواقع پرورش عادت‌های سالم و ایجاد یک سبک زندگی سالم است که به روند درمان افسردگی کمک می‌کند. اگر افسردگی شما خفیف باشد با ایجاد یک روتین و سبک زندگی سالم می‌تواند به طور کامل از بین برود و اگر افسردگی شما شدید هم باشد می‌تواند در کنار دیگر روش‌ها بسیار کمک کننده باشد. داشتن یک سبک زندگی سالم شامل عادت‌های مختلفی مانند تغذیه سالم، عادت خواب خوب و کافی، ورزش و تحرک بدنی، مدیتیشن و پرهیز از عادات نا سالم می‌شود.
درمان افسردگی با نوروفیدبک
در درمان افسردگی با نوروفیدبک با استفاده از امواج الکتریکی نیمکره‌های مغز را بررسی و اصلاح می‌کنند. نیمکره‌های مغز افراد افسرده نسبت به افراد نرمال و عادی تفاوت‌هایی دارد که در روش درمان با نوروفیدبک این تفاوت‌ها شناسایی و درمان می‌شود. درمان افسردگی با نوروفیدبک عوارض بسیار کمتری نسبت به درمان با دارو دارد ولی می‌تواند هزینه بر و طولانی باشد. این روش درمانی در بیشتر بیمارها منجر به موفقیت شده است و یکی از برترین و نوین‌ترین روش‌های درمان است.
روان درمانی
روان درمانی یکی از برترین و البته از قدیمی‌ترین راه‌های درمان این بیماری است و معمولا بسیار موثر است. در روش روان درمانی بیمار با مراجعه به یک مشاور و یا روان‌درمانگر مشکلات، نشانه‌ها، عوامل استرس زا و رفتارهای خود را بازگو می‌کند و روان‌درمانگر نیز با آموزش انواع تکنیک‌ها به فرد کمک می‌کند تا افکار، هیجانات خود را کنترل کرده و رفتارهای سالم از خود نشان دهد. آیا می‌دانستید درمان میگرن با نوروفیدبک نیز امکان پذیر است؟
حمایت خانواده و دوستان
نقش خانواده و دوستان در درمان افسردگی غیرقابل‌انکار است و این حمایت اجتماعی می‌تواند تأثیر عمیقی بر روند بهبودی فرد مبتلا به افسردگی داشته باشد. اولین و مهم‌ترین جنبه، فراهم کردن یک فضای امن و حمایت‌گر است که در آن فرد احساس راحتی کند تا احساسات و چالش‌های خود را به اشتراک بگذارد. این فضا به بیمار کمک می‌کند تا احساس تنهایی و انزوا را کاهش دهد و با گفت‌وگو و برقراری ارتباط باعث تسریع روند درمان شود.
علاوه بر حمایت عاطفی، خانواده و دوستان می‌توانند در فرایند درمان به طور عملی نیز نقش داشته باشند. آن‌ها می‌توانند فرد مبتلا را به مراجعه به متخصصان بهداشت روانی تشویق کنند و او را در پیگیری جلسات درمانی حمایت کنند. یکی دیگر از موضوعات مهم در رابطه با خانواده و دوستان در زمان تشخیص این اختلال مورد توجه قرار می‌گیرد. آن‌ها معمولاً اولین کسانی هستند که متوجه تغییرات در رفتار، خلق و خو و عملکرد روزمره فرد می‌شوند. این آگاهی می‌تواند به شناسایی زودهنگام علائم افسردگی و شروع به موقع درمان کمک کند.
جمع‌بندی
درمان افسردگی فرآیند پیچیده‌ای است که نیازمند رویکرد جامع و فردی است. روش‌های درمان متفاوتی برای این بیماری وجود دارد که هر کدام مزایا و معایب مختلفی دارد و هر کدام که از نظر پزشک برای بیمار مناسب‌تر است باید مورد استفاده قرار گیرد. نتایج تحقیقات و تجربیات بالینی نشان می‌دهد که ترکیب درمان‌های دارویی و روان‌درمانی می‌تواند اثرات چشمگیری در تسکین علائم افسردگی داشته باشد. در مرکز روانشناسی و نوروفیدبک بیات انواع روش‌های درمانی ارائه داده می‌شود و دکتر بیات با در نظر گرفتن شرایط بیمار بهترین گزینه درمان را ارائه می‌دهند.
برقراری ارتباط با دیگران و به اشتراک گذاشتن احساسات می‌تواند حس تنهایی را کاهش دهد و مسیر بهبود این اختلال را تسریع کند؛ از این رو برگذاری جلسات گروه درمانی و و جلسات مشاوره با خانواده توسط دکتر بیات و همکارانشان انجام می‌شود. ضرورت پذیرش تقاضای درمان و حذف انگ‌های اجتماعی مرتبط با افسردگی باید در جامعه ترویج شود تا افراد بیشتری به دنبال درمان بروند و از سلامت روان خود مراقبت کنند.
سئوالات متداول
1_ آیا افسردگی قابل درمان است؟
بله، افسردگی با استفاده از ترکیبی از درمان‌های دارویی، روان‌درمانی و روش‌های مکمل امکان پذیر است.
2_ مدت زمان درمان افسردگی چقدر است؟
مدت زمان درمان افسردگی بستگی به شدت بیماری و واکنش فرد به درمان دارد. برخی افراد در عرض چند هفته یا ماه بهبود می‌یابند، در حالی که دیگران ممکن است به درمان بیشتری نیاز داشته باشند.
3_ چه نوع درمان‌هایی برای افسردگی موجود است؟
درمان‌های افسردگی شامل داروهای ضدافسردگی، روان‌درمانی(مانند درمان شناختی-رفتاری و درمان بین‌فردی) و روش‌های مکمل (مثل ورزش، مدیتیشن و رژیم غذایی سالم) هستند. انتخاب درمان مناسب بستگی به نیازهای فرد دارد.
4_ چه کسی باید به دنبال درمان افسردگی باشد؟
هر کسی که علائم افسردگی را تجربه می‌کند، بخصوص اگر این علائم بر کیفیت زندگی او تأثیر بگذارد، باید به دنبال درمان باشد. این امر شامل افراد با سابقه افسردگی یا کسانی که در پاسخ به شرایط زندگی، مانند فقدان یا استرس، دچار افسردگی شده‌اند، می‌شود.
5_ چگونه می‌توانم از افسردگی پیشگیری کنم؟
پیشگیری از افسردگی شامل مدیریت استرس، مشغول بودن به فعالیت‌های اجتماعی، ورزش منظم، خواب کافی و توجه به تغذیه سالم است. همچنین صحبت کردن درباره احساسات و عدم انزوا می‌تواند به حفظ سلامت روان کمک کند.