آموزش رازداری به کودکان مانند آموزش هر مهارت اخلاقی دیگری نیازمند یک هنر خاص است، والدین با رفتار، بیشتر از کلام می‌توانند به فرزندان‌شان آموزش دهند؛ به طور کلی آموزش رازداری مانند سایر رفتارهایی که به کودک یاد می‌دهیم باید به صورت غیرمستقیم باشد. آموزش رازداری به کودکان در مرحله اول توسط والدین انجام می‌شود و از آنجایی که کودکان از والدین خود الگو برداری کرده و رفتارهای آن‌ها را انجام می‌دهند؛ درصورتی که والدین رازدار باشند کودک نیز از آن‌ها می‌آموزد.
اهمیت آموزش رازداری به کودکان
آموزش رازداری به کودکان میتواند یک مسئله پیچیده باشد؛ زیرا مرز باریکی بین مسائل مهمی که نیاز است گفته شود و در غیر این صورت میتواند به جسم و روح کودک آسیب وارد کند و موضوعاتی که نباید گفته شود وجود دارد. والدین با آموزش این موضوع به کودکان به دنبال تربیت افرادی قابل اعتماد هستند؛ اما ممکن است برخی افراد سواستفاده‌گر از این ویژگی مثبت در کودکان استفاده کرده و پس از وارد کردن آسیب‌های جسمی را روحی به کودک از او بخواهد که رازدار باشد. این مسئله میتواند تبعات بسیاری برای کودک داشته باشد.
برای اینکه از ایجاد اتفاق بالا جلوگیری کرد باید به صورت صحیح و استاندارد به کودک خود رازداری را بیاموزید و از او بخواهید درمورد مسائل مهمی مانند که برای او پیش می‌آید با شما صحبت کند. کودک باید بیاموزد که درمورد مسائل مربوط به خود مانند افکار، احساسات و تجربیات میتواند با والدین صحبت کند و باید به او اطمینان داد که تنبیه یا قضاوت نمی‌شود. اما صحبت کردن درمورد اتفاقاتی که در مهمانی خانوادگی افتاده است یا بحث‌های بین والدین کار صحیحی نیست.
انواع راز و آموزش آن به کودک
وقتی صحبت از آموزش اسرار به کودکان می شود، مهم است که بین انواع مختلف اسرار تفاوت قائل شوید و به کودکان کمک کنید بفهمند چه زمانی مناسب است راز را حفظ کنند و چه زمانی مهم است اطلاعات را با یک بزرگسال مورد اعتماد به اشتراک بگذارند. در اینجا سه نوع راز و نحوه برخورد با آن‌ها را به کودکان آموزش می دهیم.
رازهای غافلگیرانه
اسرار غافلگیر کننده معمولا رازهای سرگرم کننده و بی ضرری هستند که شامل غافلگیری، هدایا یا رویدادهای خاص میشوند. این رازها موقتی هستند و برای ایجاد هیجان و انتظار هستند. مهم است که به کودکان بیاموزیم که اسرار غافلگیرکننده برای مدت کوتاهی تا زمانی که غافلگیری آشکار نشود، خوب است. کودکان را تشویق کنید تا در صورت داشتن نگرانی یا سؤال در مورد غافلگیری، این رازها را با بزرگسالان مورد اعتماد در میان بگذارند.
اسرار خصوصی
این اسرار شامل اسراری میشوند که به نظور حفاظت از خریم خصوصی باید حفظ شوند. این اسرار ممکن است شامل اطلاعات حساسی باشد که نباید با دیگران به اشتراک گذاشته شود؛ مانند احساسات شخصی، شرایط پزشکی یا مسائل بین والدین. این مهم است که به کودکان آموزش دهیم که اسرار ایمن اگر شامل حفظ امنیت شخصی، حفظ حریم خصوصی یا احترام به مرزها باشد، خوب است؛ اما کودک باید نسبت به والدین احساس اعتماد داشته باشد و درصورت ناراحتی یا ترس با والدین صحبت کند.
اسرار مضر و دردسرساز
اسرار مضر رازهایی هستند که شامل رفتارهای خطرناک، نامناسب یا مضر هستند. این اسرار ممکن است شامل شرایطی باشد که در آن کسی صدمه دیده یا در معرض خطر است. بسیار مهم است که به کودکان بیاموزیم که اسرار مضر هرگز نباید مخفی شوند و اگر از آن‌ها خواسته شد که یک راز مضر را حفظ کنند یا از موقعیتی مضر آگاه شدند، همیشه باید از یک بزرگسال مورد اعتماد کمک بگیرند.
3 تکنیک برتر در آموزش رازداری به کودکان
در حالی که داشتن حریم خصوصی و مرزهای شخصی برای کودکان مهم است، رازداری در زمینه پنهان نگه داشتن اطلاعات مهم، پنهان کردن تجربیات مهم یا انجام رفتارهای مضر میتواند برای رفاه کودکان مضر باشد. بزرگسالان نقش مهمی در ایجاد یک محیط امن و حمایتی ایفا می‌کنند که در آن کودکان بتوانند با والدین ارتباط برقرار کرده و در صورت نیاز به دنبال کمک باشند. با ترویج صداقت و شفافیت، بزرگسالان می‌توانند در آموزش رازداری به کودکان کمک کنند تا مهارت‌ها و اعتماد به نفس را برای برقراری ارتباط موثر، ایجاد روابط سالم و رشد عاطفی و اجتماعی توسعه دهند.
والدین برترین الگو در آموزش رازداری به کودکان
آموزش مستقیم کلامی و یا امر و نهی اصول اخلاقی، به کودکان نه تنها مؤثر نیست، بلکه ممکن است مخرب باشد و کودک در مقابل آن لجبازی کند، آموزش رازداری نیز از این امر جدا نیست و برای این کار در مرحله نخست والدین باید رازدار باشند و رازداری خودشان را به صورت یک اصل به کودک نشان دهند و در خانواده نهادینه کنند. زمانی که کودک مسئله‌ای را برای مادر بازگو می‌کند اگرچه لازم است که پدر هم در جریان باشد اما مادر نباید در مقابل کودک راز او را فاش کند، بلکه باید بعدا در غیاب کودک این مسئله بین هر دو مطرح شود؛ رعایت این موارد آموزش غیرمستقیم رازداری است.
والدین، الگوی رازداری برای کودک هستند، بنابراین نباید راز سایر افراد را جلوی کودک فاش کنند، اصل نخست در آموزش رازداری این است راز کودک را حفظ کنیم و اصل دوم این است که راز دیگران را فاش نکنیم. نباید کودک را تحریک کنیم که راز بقیه را برای ما فاش کند. برای نمونه زمانی که کودک به مهمانی می‌رود نباید با سؤال‌های متوالی از او بخواهیم اتفاقات را برایمان بازگو کند.
والدین می‌توانند رازداری را در قالب یک بازی به کودک یاد دهند تا فرزندشان متوجه مفهوم رازداری شود. در مواقعی که کودک رازی را فاش می‌کند باید رفتاری را که از او سرزده از شخصیتش جدا کنیم؛ برای مثال به او بگوییم این رفتارت پسندیده نبود نه اینکه بگوییم “دوستت ندارم” یا “من مامانت نیستم” و … زمانی که کودک رازدار است باید تشویق شود، اما اگر رازدار نبود نباید از تشویق منفی و یا تنبیه استفاده کنیم. در برخی موارد کودک برای جلب‌توجه رازی را فاش می‌کند، بنابراین اگر والدین بتوانند عزت نفس کودک را بالا ببرند و خودباوری کودک را تقویت کنند، این مشکل رفع می‌شود.
تشویق ارتباط باز و ایجاد اعتماد
در آموزش رازداری به کودکان بسیار مهم است که محیطی حمایتی ایجاد کنید که در آن کودکان احساس راحتی کنند درباره افکار، احساسات و تجربیات خود بحث کنند. آن‌ها را تشویق کنید که سؤال بپرسند، به دنبال توضیح باشند و هر گونه نگرانی که ممکن است در مورد اسرار داشته باشند بیان کنند. ارتباط کودکان با والدین و بزرگسالان امن باعث افزایش اعتماد آن‌ها و ایجاد فرصت برای صحبت کردن درمورد مشکلات می‌شود. در کنار آموزش این مسائل باید به کودک خود بیاموزید که به رازهای خود و دیگران اهمیت دهد و در هر جمعی درمورد آن‌ها صحبت نکند.
آموزش رازداری به کودکان با بازی
والدین و مربیان می‌توانند در قالب بازی و کتاب مفهوم رازداری را به بهترین شکل به کودک آموزش دهند. خواندن کتاب‌های مناسب سن یا داستان‌هایی که به مفهوم اسرار می‌پردازد میتواند به کودکان کمک کند تا اهمیت صداقت، اعتماد و ارتباط را بیاموزند. می‌توانید در بازی از کودک بخواهید موضوعی مانند جای یک گنج را به عنوان یک راز نگه‌دارد و در صورتی که موفق به رازداری شود، برای او جایزه‌ای در نظر بگیرید.
جمع‌بندی
آموزش رازداری به کودکان توسط والدین میتواند به صورت غیرمستقیم و با استفاده از بازی انجام شود؛ که میتواند بیشترین تاثیر را بر روی کودک داشته باشد. رازداری یک مهارت لازم و حساس در کودک است؛ که باید با حساسیت زیادی برای او مطرح شود. درصورتی که احساس می‌کنید به عنوان والدین در مطرح کردن این مسئله و آموزش صحیح رازداری به کودک دچار مشکل هستید می‌توانید به مرکز رواشناسی و نوروفیدبک بیات مراجعه کرده و کمک و راهنمایی لازم در زمینه آموزش به کودک خود را توسط مشاوران باتجربه این مرکز دریافت کنید. درصورت آموزش صحیح رازداری به کودک می‌توانید از سلامت روانی و جسمی کودک خود مراقبت کنید.
سئوالات متداول
1_ آیا رازداری در هر شرایط برای کودک مناسب است؟
در آموزش رازداری به کودکان باید یه این نکته توجه کنید که بخاطر رازداری، کودک از گفتن مسائلی که میتواند روح و جسم او را با مشکل مواجه کند امتناع نکند و فقط در مواقع صحیح رازدار باشد.
2_ چه رازهایی را کودک باید با والدین به اشتراک بگذارد و چه رازهایی را نباید به اشتراک بگذارد؟
رازهای غافلگیرانه رازهای بیخطری هستند؛ که برای سرگرمی گفته میشوند. رازهای خصوصی مانند احساسات شخصی، شرایط پزشکی یا مسائل بین والدین نیاز است که گفته نشود. اسرار مضر و دردسرساز اسراری هستند که درصورتی که با والدین مطرح نشوند؛ میتواند با مشکلات روحی و جسمی در کودک همراه باشد.