تحریک الکتریکی جداره جمجمه (Cranial-Electro Stimulation) یک روش درمانی غیر تهاجمی است که با اعمال جریان‌های الکتریکی سطح پایین به مغز از طریق الکترودهایی است که روی پوست سر قرار می‌گیرد؛ انجام می‌شود. CES یکی از انواع تحریک الکتریکی مغز است؛ که برای درمان بیماری‌ها و شرایط روانی مانند استرس و اضطراب، افسردگی، بی‌خوابی و درد مزمن استفاده می‌شود. FDA یا سازمان غذا و دارو آمریکا CES را یک روش ایمن و سالم برای درمان اختلالات روانی معرفی کرده است.
عملکرد تحریک الکتریکی جداره جمجمه چگونه است؟
تحریک الکتریکی جداره جمجمه شیوه‌ای غیرتهاجمی است و با استفاده از جریان‌های الکتریکی ضعیف به درمان اختلالات روانی کمک می‌کند. CES با استفاده از راه‌های مختلف مانند تغییر انتقال دهنده‌های عصبی، کاهش استرس و اضطراب، بهبود خواب و … باعث بهبود شرایط روانی می‌شود.
تغییر انتقال دهنده‌های عصبی
CES می‌تواند بر روی سطح انتقال‌دهنده‌های عصبی در مغز تأثیر بگذارد. افزایش میزان انتقال‌دهنده‌هایی مانند سروتونین، دوپامین و نوراپی‌نفرین می‌تواند به بهبود خلق و خو و کاهش علائم اختلالاتی همچون افسردگی و اضطراب کمک کند.
کاهش استرس و اضطراب
تحریک الکتریکی مغز می‌تواند باعث تنظیم پاسخ‌های عصبی نسبت به استرس و اضطراب شود و در ایجاد احساس آرامش و بهبود توانایی فرد در مدیرریت استرس موثر باشد. تحریک الکتریکی جداره جمجمه با تاثیر بر روی قسمت‌هایی از مغز که در ایجاد استرس و اضطراب موثر هستند؛ استرس را کاهش می‌دهد.
بهبود خواب
اختلالات خواب یکی از عوامل مؤثر در بروز و تشدید اختلالات روانی است. تحریک الکتریکی جداره جمجمه می‌تواند به بهبود کیفیت خواب و افزایش مدت زمان خواب عمیق کمک کند. خواب مناسب به بهبود عملکرد شناختی و خلق و خو کمک می‌کند.
تعادل فعالیت‌های مغزی
تحریک الکتریکی جداره جمجمه با تغییر فعالیت‌های الکتریکی مغز منجر به تعادل در سیستم‌های مغزی می‌شود. در این نوع تحریک مغزی ممکن است فعالیت نواحی از مغز که به عواطف و احساسات مرتبط است نیز تحت تاثیر قرار بگیرد و منجر به بهبود وضعیت روانی فرد شود.
7 بیماری قابل درمان با تحریک الکتریکی جداره جمجمه
تحریک الکتریکی جداره جمجمه یا CES یکی از روش‌های نوینی است که استفاده از آن می‌تواند چندی اختلال روانی مختلف را تحت درمان قرار دهد. تاثیر گذاری این روش با توجه به هر فرد و شدت بیماری او متفاوت است؛ اما امتحان کردن این روش زیر نظر پزشک می‌تواند موثر واقع شود.
- درمان استرس و اضطراب: در این روش درمانی با کاهش علائم استرس و اضطراب مانند ترس، نگرانی و استرس باعث ایجاد احساس آرامش بیشتر در فرد می‌شود.
- افسردگی: یکی از روش‌های درمان افسردگی بدون دارو که می‌تواند به بهبود خلق و خو فرد کمک کرده و مانند داروهای ضدافسردگی عمل کند؛ CES است.
- اختلالات خواب: بی‌خوابی و انواع اختلالات خواب از مشکلات روانی هستند که با استفاده از تحریک الکتریکی جداره مغز قابل درمان هستند.
- ADHD: تحریک الکتریکی می‌تواند به افزایش سطح توجه و تمرکز کمک کند. این تأثیر برای افرادی که دچار اختلال بیش فعالی و نقص توجه هستند، می‌تواند مفید باشد و به بهبود عملکرد شناختی آنها کمک کند.
- اختلال استرس پس از سانحه: مطالعات نشان داده است که درمان PTSD نیز با استفاده از CES امکان پذیر است و می‌تواند به افرادی که تحت تاثیر تجربیات آسیب‌زا بوده‌اند کمک کند.
- اختلال وسواس فکری عملی: برخی از تحقیقات اولیه نشان داده‌اند که CES می‌تواند علائم OCD را کاهش دهد و منجر به درمان وسواس شوند، هرچند که هنوز نیاز به تحقیقات بیشتری در این زمینه وجود دارد.
- درمان میگرن یا دردهای مزمن
آیا تحریک الکتریکی جداره جمجمه روشی ثابت شده است؟
با اینکه FDA دستگاه‌های تحریک الکتریکی جداره جمجمه را ایمن و اثربخش معرفی کرده است؛ اما این به این معنی نیست که این درمان به صورت کامل اثربخش است و مطالعات دقیق‌تر و در مقیاس بزرگ‌تر برای ایجاد اثربخشی ثابت و درک بهتر مکانیسم‌های درگیر این روش درمانی مورد نیاز است.
در CES جریان‌های الکتریکی فعالیت انتقال دهنده‌های عصبی را تحریک می‌کنند و باعث آرامش می‌شوند و به طور بالقوه منجر به بهبود خلق و خو و کیفیت خواب می‌شوند. اگر در حال بررسی روش درمانی CES برای خود یا بیمارتان هستید، ضروری است با یک ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی مشورت کنید تا در مورد مزایا و خطرات بالقوه آن در شرایط خاص خود صحبت کنید.
آیا CES و tDCS با یکدیگر متفاوت هستند؟
بله، تحریک الکتریکی جداره مغز (CES) و تحریک مغزی با جریان مستقیم ترانس‌کرانیال (tDCS) دو روش متفاوت از تحریک الکتریکی هستند که هر یک از آنها اهداف، روش‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند. تحریک الکتریکی جداره جمجمه روشی برای کاهش اضطراب، افسردگی و مشکلات خواب است؛ در حالی که tDCS به طور خاص‌تر بر روی تحریک مناطق خاصی از مغز متمرکز است و برای بهبود توجه، حافظه و یادگیری، درمان افسردگی و بهبود عملکرد شناختی استفاده می‌شود.
CES معمولا با استفاده از الکترودهایی که روی گوش‌ها یا پوست سر قرار می‌گیرند، جریان الکتریکی ضعیفی را به مدت معین منتقل می‌کند. الکتریسیته معمولا در سطوح پایین و بالای یک میلی‌آمپر است. tDCS شامل دو الکترود (آند و کاتد) است که بر روی پوست سر قرار می‌گیرند و یک جریان مستقیم خفیف (معمولا بین 1 تا 2 میلی‌آمپر) به مدت 20 تا 40 دقیقه به ناحیه خاصی از مغز منتقل می‌شود.
جمع‌بندی
تحریک الکتریکی جدار جمجمه یک روش غیرتهاجمی درمان انواع اختلالات روانی است که عوارض جانبی کمی دارد. در این روش، با استفاده از الکترودهای کوچک، جریان الکتریکی خفیفی به نواحی خاصی از پوست سر یا اطراف گوش‌ها ارسال می‌شود. در مقایسه با سایر روش‌های تحریک مغزی مثل tDCS، تحقیقات کمی در خصوص شواهد علمی CES انجام شده است و نیاز به مطالعات بیشتری برای تأیید اثربخشی آن وجود دارد. دکتر حسین بیات به شما در انتخاب بهترین روش درمانی کمک خواهد کرد.
سئوالات متداول
1_ تحریک الکتریکی جداره جمجمه چیست؟
تحریک الکتریکی جداره مغز (Cranial-Electro Stimulation) یک روش درمانی غیر تهاجمی است که با اعمال جریان‌های الکتریکی سطح پایین به مغز از طریق الکترودهایی است که روی پوست سر قرار می‌گیرد؛ انجام می‌شود.
2_ تحریک الکتریکی جداره جمجمه در درمان کدام اختلالات موثر است؟
استرس و اضطراب، افسردگی، اختلالات خواب، ADHD، اختلال استرس پس از سانحه و اختلال وسواس فکری اختلالاتی هستند که توسط تحریک الکتریکی جداره مغز قابل درمان هستند.