از آنجا که دوران نوجوانی همراه با تغییرات فراوان در حوزه‌های زیست‌شناختی، روانشناختی، و اجتماعی است و هرکدام از این تغییرات ممکن است یک عامل بحران‌زا برای نوجوانان تلقی شود و در برخی موارد، باعث بروز مشکلات رفتاری نوجوانان شود. بررسی و تحقیق درباره این تحولات و مشکلات اطراف آنها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ بنابراین، هدف از این نوشتار بررسی مشکلات رفتاری نوجوانان در زمینه‌های ارتباط با والدین، مسائل تحصیلی، روابط همسالان، مسائل شخصی و اجتماعی است که ممکن است با آن روبرو شوند، با ما همراه باشید.
مشکلات رفتاری نوجوانان
در حال حاضر، مسائل مربوط به سلامت روانی و رفتاری نوجوانان به یکی از اصلی‌ترین نگرانی‌های والدین تبدیل شده است. والدین در تلاشند تا درک کنند که نشانه‌های رفتاری یا روانی در فرزندانشان چه معنایی دارند و آیا این نشانه‌ها نشان‌دهنده وجود مشکل خاصی هستند که نیاز به مشاوره از متخصصان روانشناسی نوجوان دارد.
قبل از بررسی نشانه‌ها، باید به این نکته توجه شود که نقش والدین و کیفیت رابطه آنها با فرزندان در این دوران بسیار حائز اهمیت است و می‌تواند به طور مستقیم بر سلامت روانی و رفتار نوجوانان تأثیر گذار باشد. با ارتقاء مهارت‌های ارتباطی و درک بهتر از دوران نوجوانی، والدین می‌توانند فرزندان خود را در این مسیر همراهی کنند. در صورت نیاز، مشاوره با یک روانشناس نوجوان می‌تواند به والدین در ارتقاء دانش و مهارت‌های خود کمک کند.
بهتر است بدانید که در زمان انتشار این مقاله، یک نفر از هر پنج نوجوان با مشکلات روانشناختی قابل تشخیص مانند افسردگی، اضطراب یا سوء مصرف مواد مواجه است. افزایش این نوع اختلالات روانی در نوجوانان به یک روند صعودی اشاره دارد و آمارها نشان می‌دهد که به بالاترین سطح خود در تمام دوران رسیده است.
شناسایی علائم اختلالات روانی در نوجوانان ممکن است دشوار باشد، زیرا بسیاری از آنها به دلیل تغییرات شدید فیزیکی و روحی در دوران بلوغ، با احساسات متنوعی روبرو می‌شوند و در خلق و خو خود تغییرات فراوانی تجربه می‌کنند. برای بهتر شناختن اختلالات روانی مرتبط با دوران نوجوانی و راهکارهای مقابله با آنها، توصیه می‌شود با یک پزشک متخصص همراه باشید.
اختلالات مرتبط با مشکلات رفتاری نوجوانان
اختلالات مرتبط با مشکلات رفتاری نوجوانان به عنوان یک زمینه حساس و پیچیده، به تازگی توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. دوران نوجوانی، مرحله‌ای است که فرد با تغییرات فیزیکی، روانی، و اجتماعی فراوانی مواجه می‌شود. این تغییرات گاهی باعث بروز مشکلات سلامت و روانی می‌شوند که نیاز به توجه و حمایت ویژه دارند.
یکی از اختلالات شایع در نوجوانان، افسردگی است. نوجوانان ممکن است با مشکلات هویت، تغییرات در روابط دوستانه، یا فشارهای تحصیلی مواجه شده و این امور می‌توانند به عنوان عوامل مستقیم یا غیرمستقیم، به ظهور افسردگی منجر شوند.
همچنین، اختلالات اضطرابی نیز در این دوره از زندگی متداول هستند. نوجوانان ممکن است با نگرانی‌های اجتماعی، اضطراب مدرسه، یا فشارهای اجتماعی روبه‌رو شوند که به تدریج باعث ایجاد اختلالات اضطرابی می‌شوند.
به علاوه، مسائل مرتبط با سوء مصرف مواد نیز به عنوان یک چالش جدی در سلامت روانی نوجوانان مطرح است. فرآیند رشد و تغییرات ذهنی در این دوره، نوجوانان را به مصرف مواد ناپسند ممکن است وادار کند.
برای حمایت از سلامت و روان نوجوانان، ارتقاء ارتباطات خانوادگی، افزایش آگاهی در مورد چالش‌های این دوره، و ایجاد فرصت‌هایی برای بحران‌زدایی و ارتقاء مهارت‌های انتقادی و مذاکره ضروری است. همچنین، در صورت لزوم، مشاوره و پشتیبانی حرفه‌ای از متخصصان روانشناسی نوجوانان می‌تواند به عنوان یک ابزار موثر برای مدیریت این اختلالات مهم عنوان شود.
افسردگی در نوجوانان
افسردگی، یکی دیگر از مشکلات رفتاری نوجوانان در دوران بلوغ به دو دسته تقسیم می‌شود: افسردگی ناشی از رشد(Depressive Depression) و افسردگی غیرعادی(AtypicalDepression). افسردگی ناشی از رشد باعث ناراحتی درونی فرد می‌شود و یک فصل جدید از زندگی نوجوان را نشان می‌دهد که در آن، حس جدیدی نسبت به هویت خود در او شکل می‌گیرد. این ناراحتی طبیعی و ضروری است، زیرا نوجوانان نمی‌توانند بدون تجربه احساس ناامنی و عدم اطمینان به هویت خود پیش بروند. این نوع افسردگی نیاز به درمان ندارد و فرد باید با آن کنار بیاید.
علائم افسردگی ناشی از رشد شامل:
– ناپایداری در خلق و خو
– احساس غم و اندوه
– از دست دادن علاقه به برخی از فعالیت‌های لذت‌بخش(البته نه تمام آنها)
– اضطراب اجتماعی
– خستگی گاه به گاه، بی‌خوابی یا پرخوابی(هایپرسومنیا)
– افکار خودکشی یا قتل به‌میزان کم و بدون اقدام به اجرا
افسردگی غیرعادی به دنبال شرایطی ایجاد می‌شود که افسردگی ناشی از رشد را تشدید می‌کنند و بی‌ثباتی‌های عاطفی جدی‌تری را ایجاد می‌کنند. این نوع افسردگی ناشی از عواملی مانند ناتوانی در یادگیری(که تاکنون تشخیص داده نشده است)، بیماری و جراحت، ضربه روحی، طرد اجتماعی، درگیری والدین، مرگ یک عزیز، مشکلات مالی یا تغییر در خانه یا مدرسه به‌وجود می‌آید. افسردگی غیرعادی برخلاف افسردگی ناشی از رشد که در آن نوجوان سطح قابل تحملی از اندوه و ماتم را تجربه می‌کند، نوجوان را با ناامیدی ویران‌کننده و فشار روانی شدید مواجه می‌کند.
در این نوع افسردگی، احساسات ناخوشایند مانند خشم، یأس و ناامیدی در فرد افزایش می‌یابند و خلق‌و‌خوی متغیر، منفی‌نگری یا وسواس مخرب وجود نوجوان را فرا می‌گیرد که در برخی موارد می‌توان این مشکلات را با درمان افسرگی بدون دارو رفع کرد.
نشانه‌های افسردگی آتیپیک شامل:
- خلق و خوی غالبا افسرده یا تحریک‌شده
- از دست دادن علاقه به فعالیت‌هایی که زمانی لذت‌بخش بودند
- انزوای اجتماعی و حملات پانیک (وحشت‌زدگی)
- خستگی مداوم، بی‌خوابی یا پرخوابی (هایپرسومنیا)
- طولانی شدن احساس ناامیدی و بی‌تفاوتی
- نوسانات روحی شدید
- وجود افکار خودکشی یا قتل به‌صورت مداوم
توجه داشته باشید که دوره‌هایی از سرخوشی افراطی و نامتعارف نیز ممکن است به عنوان نشانه‌های افسردگی در نوجوانان ظاهر شوند. این نوجوانان معمولاً از سوی والدین غیرمسئول و بی‌توجه توصیف می‌شوند. افسردگی در این دوره معمولاً قابل درمان است، گاهی اوقات مشاوره با روانشناس نوجوان به تنهایی کافی است و بعضی اوقات ترکیبی از روان‌درمانی و دارو درمانی ممکن است بهترین نتیجه را به دنبال داشته باشد. با این حال، به یاد داشته باشید که در صورت عدم درمان، افسردگی ممکن است شدیدتر و خطرناک‌تر شود. علاقه مندان جهت آشنایی با نحوه درمان افسردگی در نوجوانان می‌توانند به صفحه درمان افسردگی مراجعه کنند.
اضطراب در نوجوانان
اظطراب در واقع یکی از مهم‌ترین دلایل ایجاد مشکلات رفتاری نوجوانان است. این مشکل می‌تواند در توانایی ارتباطی نوجوان با دوستانش اختلال ایجاد کند، بر آموزش او تاثیر بگذارد و در موارد شدید حتی ممکن است باعث فرار نوجوان از منزل شود. اضطراب در اشکال مختلف ایجاد می‌شود، اما اختلال اضطراب فراگیر، شایع‌ترین نوع آن در میان نوجوانان است و تمام جنبه‌های زندگی آنها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. یک نوع دیگر از اضطراب، اختلال اضطراب اجتماعی است که می‌تواند مهارت‌های ارتباطی نوجوان را در مواقعی مانند صحبت کردن در کلاس یا شرکت در رویدادهای اجتماعی دچار چالش کند. برای درمان اضطراب، روان درمانی عمدتا بهترین راهکار برای درمان اضطراب نوجوانان است. این نوجوانان می‌توانند با یادگیری مهارت‌های زندگی برای مدیریت علائم و مواجهه با ترس‌های خود، آمادگی لازم را پیدا کنند.
اختلال شخصیت مرزی در نوجوانان
یکی دیگر از مشکلات رفتاری نوجوانان، اختلال شخصیت مرزی است. افراد دارای این اختلال احساس پایداری از خود را ندارند و نمی‌دانند چگونه احساسات خود را به درستی پردازش کنند. از آنجایی که هویت محکمی ندارند، با بی‌ثباتی عاطفی، خلقی و رفتاری شدیدی روبرو هستند. این افراد قادر به برقراری ارتباط با دیگران نیستند و در نتیجه به تنهایی و ناامیدی مبتلا می‌شوند. آنها احساس آشفتگی و اضطراب دائمی دارند و فاقد احساس روشنی از خود هستند. ترس از رد شدن، تهدید به خودکشی یا آسیب مکرر به خود، از ویژگی‌های این افراد است.
اگر علائم فوق را در نوجوان خود مشاهده کردید، بهتر است به دنبال کمک حرفه‌ای باشید. درمان‌های مختلفی مانند مشاوره روانشناسی، روان‌درمانی، دارو‌درمانی و گروه‌درمانی برای این گروه از افراد توصیه می‌شود.
اختلال مصرف مواد مخدر در نوجوانان
این اختلال به علت استفاده خودسرانه نوجوانان از مواد مخدر و الکل به منظور مقابله با افسردگی، اضطراب، ضربه روحی، کاهش اعتبار شخصی و دیگر مشکلات خود ایجاد می‌شود. استفاده از مواد مخدر، یک راه حل ناپایدار و خطرناک برای کنترل علائم اختلالات روانی در نوجوانان است و مصرف مداوم این مواد ممکن است به اعتیاد منجر شود.
تحقیقات نشان می‌دهد که عوامل ژنتیکی، محیط‌هایی که مصرف مواد مخدر در آنها شایع است، و فشار همسالان، احتمال بروز اختلال مصرف مواد را افزایش می‌دهند. اهمیت مکالمه با نوجوانان در مورد مواد مخدر و الکل بسیار زیاد است.
شما باید از سنین کمتر به آنها درباره خطرات این مواد هشدار دهید و این مکالمات را تا با بالا رفتن سن نوجوانان تجدید کنید. اطلاعات شما باید با سطح فهم و نیازهای هر نوجوان هماهنگ باشد. به عنوان مثال، با نوجوانان که در مقاطع پایه متوسطه هستند و در حال شکل‌دهی افکار خود هستند، باید در مورد دلایل خطرناکی که مواد دارند، صحبت کنید. به عبارت دیگر، با نوجوانان متوجه کنید که در مورد اثرات منفی مصرف مواد بر آینده‌ی تحصیلی، زندگی خانوادگی و اهداف آینده‌شان بحرانی است.
سخن آخر
در انتهای راهی پر از چالش و کاوش، به یاد داشته باشیم که مشکلات رفتاری نوجوانان نه تنها نمادی از مشکلات، بلکه فرصتی برای شکوفایی و یادگیری است. با اعتماد، حمایت و هدایت موثر، می‌توانیم کنجکاوی و انرژی آنها را به سوی ساختن زندگی موفق و ارتقاء فردی تبدیل کنیم. به عنوان همراهان مهربان و آگاه، بیایید دست به دست هم، به نوجوانان این اطمینان را بدهیم که هر مشکلی یک فرصت جدید برای رشد و تغییر است. علاقه مندان جهت آشنایی بیشتر با روش‌های درمانی نوجوانان می‌توانند از طریق صفحه مشاوره کودک و نوجوانان با ما در ارتباط باشند.