به قلم حسن بیات روانشناس بالینی
میل به تغییر شخصیت بسیار رایج است. ممکن است افراد خجالتی آرزو کنند که ای کاش معاشرتی تر و پر حرف تر باشند. احتمالا کسانی که آستانه صبرشان پایین است آرزو می کنند که ای کاش می توانستند در موقعیت های بحرانی خونسردی شان را حفظ کنند. در زندگی هریک از ما نیز لحظاتی وجود داشته که متوجه جنبه خاصی از شخصیتمان شده ایم و در صدد تغییر آن برآمده ایم. حتی ممکن است برخی افراد برای خودشان هدفی مشخص کنند و سعی در از بین بردن صفات بالقوه مشکل سازشان داشته باشند. برایِ مثال، نزدیک سال نو که می شود، بسیاری از مردم هدف هایی برای خودشان تعیین می‌کنند که بر تغییر بخش هایی از شخصیت متمرکز است. مثلا دوست دارند مهربان تر، بخشنده تر، صبور تر یا معاشرتی تر شوند.
به صورت عمومی، بسیاری از متخصصان بر این عقیده اند که ایجاد تغییرات واقعی و پایدار روی ویژگی های فراگیر شخصیتی می تواند کاری بسیار دشوار باشد. بنابراین، اگر از یک یا چند جنبه از شخصیتتان ناراضی هستید، واقعا می توانید کاری برایش انجام دهید؟ برخی متخصصان، ازجمله (کارول دوک) (Carol Dweck) روانشناس، معتقدند که تغییر الگوی رفتاری، عادت ها و باورهای نهفته در سطح زیرین ویژگی های شخصیتی (مثل درون گرایی و سازگاری) کلید اصلی تغییر شخصیت است.
عوامل شکل دهنده شخصیت :
برای درک این نکته که آیا می توانیم در شخصیتمان تغییری ایجاد کنیم، ابتدا باید بفهمیم ساختار شخصیت چیست. اینجا است که (سرشت و پرورش) وارد بازی می شوند. آیا رفتار ما در پیوند با عواملِ وراثتی (سرشت) شکل گرفته یا محیط و یادگیری (پرورش) عوامل تعیین‌کننده شخصیت هستند؟ در گذشته، رویکرد نظریه پردازان و فیلسوفان اغلب یک طرفه بود و تنها طرفدار یکی از این دو عامل بودند. اما امروزه بیشتر متفکران با این موضوع موافق هستند که ترکیبی از هر دو عامل شخصیت نهایی ما را شکل می دهد.
همچنین، تعامل همیشگی میان ژنتیک و محیط می تواند در چگونگی ابراز شخصیت اثرگذار باشد. برای مثال، ممکن است فردی ازنظر ژنتیکی مستعد داشتن رفتاری دوستانه و آرام باشد، اما کارکردن در محیطی پر از استرس او را کم تحمل و نگران کند.
برای تغییر شخصیت چه کاری می توان انجام داد :
۱_ تمرکز روی تغییر عادت ها :
روانشناسان به این نتیجه رسیده اند که کسانی که جنبه های شخصیتی مثبت (مثل مهربانی و صداقت) را از خود بروز می دهند در وجودشان واکنش های همیشگی ای شکل داده‌اند که پایدار مانده اند. (عادت) قابل یادگیری است. بنابراین، تغییر دادن واکنش های همیشگیتان در طی زمان یکی از راه هایی است که موجب تغییر شخصیت شما نیز خواهد شد. قطعا صورت بخشیدن به عادت های جدید یا کنارگذاشتن عادت های قدیمی هرگز کار ساده ای نیست و به زمان و تلاش جدی نیاز دارد. با تمرین کافی، این الگو های جدید رفتاری خیلی زود درونی خواهند شد.
۲_ تغییر باورهای خود :
اگر باور داشته باشید که تغییر نمی کنید، پس هیچ تغییری نخواهید کرد. اگر سعی می کنید بیشتر معاشرت کنید، اما باور دارید که درون گراییتان یک ویژگی تغییرناپذیر، همیشگی و ثابت است، بنابراین هرگز اجتماعی تر نخواهید شد. اما اگر معتقد باشید که ویژگی های شخصیتتان قابل تغییر هستند، احتمالا برای اجتماعی شدن تلاش خواهید کرد.
۳_ تمرکز روی روند کار :
بررسی های دوک همیشه نشان داده که ستایش (تلاش) به جای (توانایی) بسیار ضروری است. به‌جای فکر هایی مثل (من خیلی باهوشم) یا (من خیلی بااستعدادم)، جملاتی مثل (من واقعا سخت کار کردم) یا (من یک روش عالی برای حل مشکل پیدا کردم) را جایگزین کنید. با تغییر جهت به سمت طرز فکر رشد (growth mindset) به جای طرز فکر ثابت، متوجه خواهید شد که تجربه‌کردن تغییرات واقعی و رشد در شما راحت تر خواهند بود.