بیماران اسکیزوفرنی 0.3 تا 0.7 درصد از جمعیت جهان را به خود اختصاص می‌دهند. این اختلال درصورتی که تحت کنترل و مراقبت قرار بگیرد می‌تواند مشکلات کم‌تری برای فرد بیمار ایجاد کند. درمان اسکیزوفرنی با استفاده از روش‌های دارو درمانی، روان درمانی، گروه درمانی امکان پذیر است و درصورتی که شدت علائم بالا باشد از روش‌های دیگری مانند شوک درمانی و تشنج درمانی نیز برای درمان این اختلال استفاده می‌شود. این اختلال معمولا در زمان جوانی خود را نشان می‌دهد به همین دلیل به آن جنون جوانی نیز می‌گویند.
اسکیزوفرنی چیست؟
اسکیزوفرنی نوعی اختلال روانی مزمن است که بر روی نحوه تفکر، اعمال، بیان احساسات و درک واقعیت افراد تاثیر می‌گذارد. این اختلال باعث ایجاد توهم و تحریف واقعیت می‌شود و بر روی واکنش‌های فرد تاثیر شدیدی می‌گذارد. اسکیزوفرنی حادترین و ناتوان کننده‌ترین بیماری روانی است که امکان زندگی افراد در اجتماع و برقراری ارتباط با انسان‌ها را از آن‌ها می‌گیرد. بر اساس مطالعات انجام شده تنها یک درصد از جمعیت جهان به این اختلال شدید روانی مبتلا می‌شوند.
افراد مبتلا به این اختلال معمولا با اختلال تعدد شخصیت یا از هم گسیختگی شخصیتی اشتباه گرفته می‌شوند؛ درحالی که این دو نوع اختلال روانی با یکدیگر متفاوت هستند. در اختلال اسکیزوفرنی فرد توانایی تشخیص واقعیت از تخیل را از دست می‌دهد و ارتباط خود با واقعیت جهان را از دست می‌دهد. افراد مبتلا به این اختلال بر خلاف باور عموم مردم خطرناک نیستند و از نظر هوشی نیز از هوش طبیعی برخوردارند و عقب‌مانده ذهنی نیستند. آمار ابتلا به این اختلال به جنسیت بستگی ندارد و به یک میزان در مردان و زنان رخ می‌دهد و در هرسنی نیز می‌تواند خود را نشان دهد.
یک نکته جالبت که می‌توان به آن اشاره کرد درمورد اسم این اختلال است. اسکیزوفرنی و شیزوفرنی دو تلفظ متفاوت کلمه schizophrenia هستند و هر دو به بیک بیماری روانی اشاره می‌کنند. معمولا این کلمه در زبان آلمانی و فرانسوی شیزوفرنی خوانده می‌شود. در زبان فارسی نیز تفاوتی بین اسکیزوفرنی و شیزوفرنی وجود ندارد و هر دو تلفظ در این زبان رایج هستند. در زبان فارسی از جنون جوانی نیز برای بیماری اسکیزوفرنی استفاده می‌شود.
نشانه‌ها و علائم اسکیزوفرنی
بیماران مبتلا به شیزوفرنی علائم مختلفی را تجربه می‌کنند که معمولا شامل هذیان، توهم یا گفتار نامنظم است و این علائم اسکیزوفرنی منعکس کننده یک اختلال در توانایی عملکرد هستند. علائم اسکیزوفرنی در ابتدای این بیماری بسیار خفیف هستند و ممکن است اطرافیان بیمار متوجه تغییرات ایجاد شده در او نشوند که به آن علائم مثبت می‌گویند؛ اما با گذشت زمان افزایش پیدا کرده و فرد بیمار رفتارهای عجیب و غریبی را از خود نشان می‌دهد که به آن علائم منفی می‌گویند.
درصورتی که علائم مثبت اسکیزوفرنی درمان نشوند تبدیل به علائم منفی شده و مشکلات جبران ناپذیری را ایجاد می‌کند. علائم منفی باعث می‌شود فرد از دنیای واقعی دور شود و نتواند کارهای روزمره خود را انجام دهد. افراد شیزوفرنی نشانه‌های جسمی و خارجی که نشان دهد بیمار هستند را بروز نمی‌دهد.
علائم می توانند در طول زمان و با توجه به دوره‌های بیماری از نظر نوع و شدت متفاوت باشند. برخی از علائم ممکن است همیشه وجود داشته باشد. علائم اسکیزوفرنی در مردان معمولا از اوایل تا اواسط دهه 20 شروع می‌شود ولی در زنان در اواخر دهه 20 شروه می‌شود. ابتلا کودکان و افراد بالای 45 سال به این اختلال معمولا نادر است. شدت علائم را می‌توان با درمان با نوروفیدبک نیز کنترل کرد. علائم اسکیزوفرنی می‌تواند شامل:
- گوشه گیری اجتماعی
- کاهش اشتها و ایجاد اختلالات تغذیه‌ای
- هذیان
- توهم(شنیدن و دیدن صداها و تصاویری که وجود ندارند.قدرت و تاثیر توهم برای افراد مبتلا به اسکیزوفرنی مانند زمانی است که در واقعیت آن اتفاق برایشان افتاده باشد و مانند یک تجربه طبیعی است. توهم می‌تواند شامل همه‌ی حواس شود ولی شنیدن رایج‌ترین نوع توهم است. این علامت در اکثر افراد مبتلا به شیزوفرنی رخ می‌دهد.)
- زوال شخصیت
- استرس و اضطراب شدید
- حرفای نامربوط(ممکن است ارتباط موثر برای افراد مبتلا به اسکیزوفرنی مختل شود. گفتار بیماران اسکیزوفرنی ممکن است شامل قرار دادن کلمات بی معنی در کنار هم باشد که قابل درک نیست.)
انواع شیزوفرنی
اختلال شیزوفرنی انواع مختلفی دارد که از نظر نوع علائم، زمان آغاز و پایان و شدت تغییراتی که در فرد ایجاد می‌کنند متفاوت است. پارانوئید، شیزوفرنی آشفته، شیزوفرنی بی تفاوت و … از انواع اسکیزوفرنی هستند؛ که در ادامه با هر کدام از آن‌ها آشنا خواهیم شد. شناسایی انواع جنون جوانی در تشخص و درمان اسکیزوفرنی می‌تواند موثر باشد و تشخیص را برای افراد غیرمتخصص و متخصص امکان پذیر کند. تشخیص اسکیزوفرنی با استفاده از تست رورشاخ امکان پذیر است.
پارانوئید(Paranoid-type)
پارانوئید یکی از انواع رایج اختلال جنون است که در اواخر دوره نوجوانی و اوایل دوره جوانی علائم خود را نشان می‌دهد. پارانوئید معمولا با هذیان و توهم همراه است که بیشتر شامل توهمات شنوایی می‌شود. هزیان‌هایی که این افراد تجربه می‌کنند شامل سوء‌ظن، هزیان حسادت، مورد آزار و اذیت قرار گرفتن می‌شود و در برخی اوقات تصور می‌کنند شخص دیگری هستند. بیماران مبتلا به پارانوئید حالت‌های مختلفی از خشم، سردی، اضطراب و منطقی بودن را از خود نشان می‌دهند. این افراد نمی‌توانند جایگاه شغلی خود را حفظ کنند یا ارتباط‌های دوستانه خود را ادامه دهند.
شیزوفرنی آشفته یا بی‌نظم(Disorganized-type)
افراد مبتلا به اسکیفرنی آشفته یا بی‌نظم مکالمه و رفتار نامنظم و آشفته‌ای دارند و نمی‌توانند به صورت عادی ارتباط برقرار کنند. در این افراد حالت صورت با گفتارشان تناسب ندارد و به سختی می‌توان متوجه صحبت‌های آن‌ها شد. شیزوفرنی آشفته باعث می‌شود بیمار منزوی شود و نسبت به مسائل خود احساس بی‌تفاوتی داشته باشد. بیماران شیزوفرنی آشفته بدون هیچ دلیلی به مسائلی کاملا پیش پا افتاده مانند سبز شدن چراغ راهنمایی و رانندگی شدیدا می‌خندند و توانایی کنترل آن را ندارند.
بی‌تفاوتی(Undifferentiated-type)
معمولا بیماران مبتلا به شیزوفرنی بی‌تفاوتی نشانه‌هایی شامل بی‌تفاوتی، بی‌احساسی و بی‌علاقگی را تجربه می‌کنند. این نوع از شیزوفرنی ویژگی متمایز کننده‌ای نسبت به دیگر نوع‌های این اختلال ندارد؛ به دلیل اینکه بی‌تفاوتی می‌تواند یکی از ویژگی‌های رایج در هر نوع اسکیزوفرنی باشد.
اسکیزوفرنی کاتاتونیک(Catatonic-type)
نوع شیزوفرنی کاتاتونیک از انواع نادر این بیماری است؛ که در آن افراد دچار اختلال در حرکت می‌شوند و رفتارهای ناگهانی و عجیبی از خود نشان می‌دهند. اختلال در حرکت می‌تواند شامل حرکات افراطی و شدید شود و یا اینکه بیمار از خود هیچ حرکتی نشان ندهد و کاملا بی‌تحرک باشد. یکی از نشانه‌های این نوع اختلال این است که فرد در هنگام گرستگی غذا نمی‌خورد و به دیگران نیز اجازه نمی‌دهد که به او غذا دهند.
باقیمانده(Residual-type)
شیزوفرنی باقیمانده مربوط به زمانی است که فرد یک دوره اسکیزوفرنی شدید را پشت سر گذاشته و از آن حملا شدید فقط علائم خفیفی باقیمانده است. علائم مثبت مانند هذیان، توهم، گفتار و رفتار آشفته در این نوع از شیزوفرنی مشاهده نمی‌شود؛ به دلیل اینکه این علائم مربوط به زمان شروع شیزوفرنی است. نشانه‌ها و علائم منفی مانند بی‌توجهی به بهداشت فردی، عدم تمایل به ایجاد روابط جدید، انزوا طلبی، کم‌حرفی، اختلال در انجام وظایف و بی‌انگیزگی می‌شود.
آیا درمان اسکیزوفرنی امکان پذیر است؟
درمان اسکیزوفرنی با استفاده از روش‌های دارویی و غیردارویی انجام می‌شود. این اختلال نیاز به درمان طولانی مدت دارد و گاها فرد بیمار تا پایان عمر باید زیر نظر روانپزشک و روانشناس باشد تا بتواند زندگی با کیفیتی داشته باشد. مهم‌ترین راه درمان اسکیزوفرنی درمان دارویی است. انتخاب دارو توسط پزشک انجام می‌شود و نوع علائم، سن، جنس و عوارض دارو در انتخاب تاثیر دارد. معمولا دو دسته دارو ضدسایکوزهای نسل اول و نسل دوم در درمان اسکیزوفرنی استفاده می‌شود؛ که داروهای نسل دوم عوارض کم‌تری دارند به همین دلیل مناسب‌تر هستند.
یکی دیگر از راه‌های درمان این روان درمانی و و گروه درمانی است؛ که در کنار دارو درمانی می‌تواند تاثیرات بسیار خوبی را بر روی فرد بگذارد. افرادی که علائم منفی شیزوفرنی را تجربه می‌کنند و شدت علائم آن‌ها بالا است و خطر خودکشی و پرخاشگری دارند در بیمارستان‌های اعصاب و روان بستری می‌شوند و به‌صورت 24 ساعته تحت درمان قرار می‌گیرند. در موارد پیشرفته که علائم بیمار با استفاده از دارو درمانی و روان درمانی قابل کنترل نیست از روش‌های دیگری مانند شوک درمانی و تشنج‌درمانی نیز می‌توان برای بهبود بیمار استفاده کرد.
جمع‌بندی
اسکیزوفرنی یک اختلال روانی است که انواع مختلفی دارد و با توجه به علائم و شدت آن از همدیگر جدا می‌شوند. روند تشخیص و درمان این بیماری با شناسایی نوع شیزوفرنی می‌تواند با سرعت بیشتری ادامه پیدا کند. در مرکز روانشناسی و لورتا نوروفیدبک بیات بهترین نوع درمان برای اختلالات مزمن روانی مانند جنون جوانی انجام می‌شود و بیماران زیادی را تحت درمان خود قرار داده است. شیزوفرنی از انواع اختلالات روانی است که نیاز به درمان طولانی مدت و مادام العمر دارد؛ مرکز بیات نیز با ارائه بهترین خدمات راحتی این بیماران را مهیا می‌کند.
سئوالات متداول
1_ چند درصد از جمعیت جهان به اسکیزوفرنی مبتلا هستند؟
بیماران اسکیزوفرنی 0.3 تا 0.7 درصد از جمعیت جهان را به خود اختصاص می‌دهند.
2_ تفاوت اسکیزوفرنی و شیزوفرنی در چیست؟
اسکیزوفرنی و شیزوفرنی دو تلفظ متفاوت کلمه schizophrenia هستند و هر دو به بیک بیماری روانی اشاره می‌کنند.
3_ در درمان شیزوفرنی با دارو از کدام داروها استفاده می‌شود؟
معمولا دو دسته دارو ضدسایکوزهای نسل اول و نسل دوم در درمان اسکیزوفرنی استفاده می‌شود؛ که داروهای نسل دوم عوارض کم‌تری دارند به همین دلیل مناسب‌تر هستند.