اگر به تیک عصبی دچار هستید باید بدانید که درمان این اختلال با روش‌هایی مانند نوروفیدبک، روان درمانی و دارو درمانی امکان پذیر است. تیک عصبی عارضه‌ای است که به دلیل استرس و اضطراب بالا در افراد ایجاد میشود و میتواند منجر به اختلال در زندگی روزمره شود. تیک انواع مختلفی دارد که هر کدام مشکلات متفاوتی را ایجاد می‌کنند. در ادامه با انواع تیک و درمان آن آشنا می‌شویم.
تیک عصبی چیست؟
تیک عصبی نوعی اختلال رفتاری است که باعث ایجاد حرکت یا صدایی سریع، ناگهانی و بدون کنترل و اختیار فرد میشود. احساسات ناخوشایند و نامطلوب اگر در فردی انباشته شود میتواند به صورت یک تیک خود را نشان دهند. تیک عصبی در بین کودکان رایجتر است و علائم آن از 5 سالگی میتواند خود را نشان دهد؛ البته تیک در موارد محدودی نیز در بزرگسالی آغاز میشود.
این اختلال شامل پلک زدن، سرفه کردن، تکان دادن دست و پا و … است و در صورتی که شدید شود میتواند زندگی فرد را مختل کند و منجر به ایجاد مشکل در زندگی و کارهای روزمره شود. تیک در طول روز به صورت مداوم تکرار میشود؛ حتی برای برخی افراد در هنگام خواب نیز رخ می‌دهد. تیک عارضه ترسناکی نیست و با رعایت و گذشت زمان به سرعت بهبود می‌یابد.
انواع تیک عصبی
تیک عصبی انواع مختلفی دارد که به دو دسته کلی تقسیم میشود و میتواند حرکتی یا صوتی باشد. افراد ممکن است فقط به یک نوع تیک مبتلا باشند یا اینکه هر دو را با هم تجربه کنند. تیک عبی به دلیل استرس و اضطراب بالا ایجاد میشود و درصورت درمان استرس و اضطراب با نوروفیدبک می‌توان از وقوع تیک جلوگیری کرد. در ادامه با انواع تیک و مشکلاتی که ایجاد می‌کند آشنا خواهیم شد.
تیک عصبی حرکتی
تیک حرکتی نوعی تیک است که در آن فرد یک عضو از بدن یا صورت خود را به صورت مکرر و بدون اختیار تکان می‌دهد. گاهی اوقات تیکها در واقع شبیه به حرکات عادی بدن هستند با این تفاوت که تیک عصبی را نمیتوان کنترل کرد. تشخیص این نوع از تیکهای حرکتی میتواند پیچیده باشد. در ادامه با مثال‌ای شایع تیک حرکتی آشنا می‌شویم.
- چشمک زدن
- پرتاب کردن سر
- در هم کشیدن بینی
- بالا انداختن شانه‌ها
- تکان دادن سریع بازوها
- باز کردن دهان
تیک عصبی صوتی
تیکهای صوتی نوع دیگری از انواع تیک هستند که با عنوان تیکهای آوایی یا تیکهای صدایی نیز شناخته می‌شوند. تیک صوتی به گونه‌ای است که فرد بی اختیار صدایی را تولید می‌کند و این رفتار را به صورت مکرر انجام می‌دهد.
- سرفه کردن
- خرخر کردن یا نالیدن
- در آوردن صدای حیوانات
- خرناس کشیدن
- صدای هیس در آوردن
- فین فین کردن با بینی
- صاف کردن گلو
- جیغ زدن
- تکرار کردن یک صدا، کلمه یا عبارت خاص
- فحاشی کردن
درمان قطعی تیک عصبی
اگر تیک عصبی شدید و پیچیده نباشد معمولا به مرور زمان و با دوری کردن از استرس و اضطراب درمان میشود؛ ولی در صورتی که تیک در زندگی روزمره فرد اختلال ایجاد کند و به دلیل یک عارضه فیزیکی یا روانی خطرناک ایجاد شده است باید به صورت با مراجعه به متخصص درمان شود. انتخاب بهترین نوع درمان برای تیک به نوع و شدت آن و ویژگی‌های شخصی فرد بستگی دارد.
نوروفیدبک درمانی
درمان با نوروفیدبک یکی از روش‌های به روز و برتر موجود است که امروزه استفاده میشود. این روش درمانی یکی از راه‌های اصلی درمان تیک عصبی محسوب میشود. برترین مزیت درمان با نوروفیدبک تاثیر عمقی آن بر روی لایه‌های مغز و بدون عوارش جانبی بودن آن است. درمان با نوروفیدبک نیازی به مصرف قرص و دارو ندارد و تهاجمی نیز نیست.
مراجعه به متخصص
اولین و بهترین روش درمان تیک عصبی رفتار درمانی است. در این روش درمانی ممکن است این اختلال به صورت کامل و قطعی درمان نشوند ولی تحت کنترل قرار می‌گیرد. اگر برای مشکل تیک خود به پزشک مراجعه کنید در صورتی که تیک قابل کنترل باشد؛ پزشک شما را به یک روانپزشک یا روانشناس معرفی می‌کند.
روانپزشک یا روانشناس در جلسات درمان تیک عصبی تلاش می‌کند با استفاده از رفتار شناسی و شناخت شخصیت فرد او را در کنترل اختلال خود راهنمایی کند. در بیشتر موارد مراجعه به روانشناس منجر به درمان تیک شده است.
دارو درمانی
درمان با دارو یکی دیگر از روش‌های درمان تیک است که توسط پزشک تشخیص داده میشود. اگر تیک با استفاده از راه‌های غیر تهاجمی مانند نوروفیدبک و روان درمانی قابل درمان نبود از دارو درمانی استفاده میشود. داروهای متفاوتی برای درمان تیک مورد استفاده قرار می‌گیرند که شامل نورولپتیک‌ها، کلونیدین، کلونازپام و تترابنازین میشود.
یکی دیگر از روش‌های دارویی که میتواند بسیار کمک کننده باشد تزریق بوتاکس(سم بوتولینوم) است؛ در این روش با فلج کردن برخی عضله‌ها شدت تیک را کاهش می‌دهد. البته این روش طولانی مدت نیست و برای زمان کمی مانند 3 تا 6 ماه میتواند بر روی تیک عصبی تاثیر گذار باشد.
آموزش معکوس کردن عادت
یکی از روش‌های غیر دارویی درمان تیک عصبی Habit Reversal Training)HRT) آموزش معکوس کردن عادت است که شامل ۵ مرحله می‌باشد استفاده نمود:
- توصیف و تکرار تیک در آینه
- پیدا کردن جزئیات تیک توسط درمانگر
- تمرین شناسایی اولین علامت رخداد تیک
- آنالیز موقعیتی که تیک در آن رخ می‌دهد
- آموزش پاسخ فیزیکال عکس توسط بیمار ۱ تا ۳ دقیقه
با آموزش این روش به کودک، بیمار میتواند علائم را تحت کنترل خود درآورد. فرد مبتلا را دعوا و یا مسخره نکنید، به جای آن رژیم غذایی و یا شیوه زندگی او را تغییر دهید.
درمان تیک عصبی در مرکز روانشناسی بیات توسط دکتر حسین بیات روانشناس بالینی صورت می‌گیرد. این اختلال خطر مرگ ندارد ولی درمان آن میتواند مشکلاتی را که در زندگی ایجاد کرده برطرف کند. در درمان تیک فرد متخصص با توجه به نوع و شدت آن بهترین روش درمانی را انتخاب کرده و اجرا می‌کند.
سئوالات متداول
1_ تیک عصبی چیست؟
تیک نوعی اختلال رفتاری است که باعث ایجاد حرکت یا صدایی سریع، ناگهانی و بدون کنترل و اختیار فرد میشود.
2_ تیک عصبی از چه سنی آغاز میشود؟
تیک در بین کودکان رایجتر است و علائم آن از 5 سالگی میتواند خود را نشان دهد؛ البته تیک در موارد محدودی نیز در بزرگسالی آغاز میشود.
3_ چه زمانی تشخیص تیک عصبی پیچیده میشود؟
گاهی اوقات تیکها در واقع شبیه به حرکات عادی بدن هستند با این تفاوت که تیک عصبی را نمیتوان کنترل کرد. تشخیص این نوع از تیکهای حرکتی میتواند پیچیده باشد.
4_ انواع تیک عصبی صوت را نام ببرید؟
- سرفه کردن
- خرخر کردن یا نالیدن
- در آوردن صدای حیوانات
- خرناس کشیدن
- صدای هیس در آوردن
- فین فین کردن با بینی
- صاف کردن گلو
- جیغ زدن
- تکرار کردن یک صدا، کلمه یا عبارت خاص
- فحاشی کردن