بلوغ زودرس چیست؟
بلوغ معمولا در دختران بین سنین ۸ تا ۱۳ سال و در پسرها بین سنین ۹ تا ۱۴ سال آغاز می شود. پزشکان بلوغ زودرس را زمانی تشخیص می دهند که به دلایلی نامعلوم، این روند طبیعی زودتر آغاز شود و با رشد استخوان و جهش رشدی همراه باشد. بلوغ زودرس در دخترانی که قبل از سن ۷ سالگی و پسرانی که قبل از سن ۹ سالگی نشانه های مهم بلوغ در آن ها دیده شود، تشخیص داده می شود. تقریبا ۱ کودک از میان ۵ هزار کودک به بلوغ زودرس دچار می شود. درمان بلوغ زودرس معمولاً شامل دارو برای به تاخیر انداختن رشد بیشتر است.
انواع بلوغ زودرس
بلوغ زودرس انواع مختلفی دارد که شامل بلوغ زودرس مرکزی و بلوغ زودرس محیطی میشود. بلوغ زودرس مرکزی شایع‌‌تر از بلوغ زودرس محیطی است. روند رخ دادن بلوغ در این دو نوع بلوغ مانند بلوغ طبیعی است؛ اما زودتر از زمان طبیعی خود رخ می‌دهد به همین دلیل به آن بلوغ زودرس می‌گوییم. غده هیپوفیز هورمونی به نام گونادوتروپین تولید میکند. این هورمون باعث تحریک بیضهها و تخمدانها میشود تا هورمونهای دیگر یعنی تستوسترون یا استروژن تولید شود. اینها هورمونهای جنسی هستند که باعث تغییرات جنسی در دوران بلوغ(مانند رشد سینه ها در دختران) میشوند.
بلوغ زودرس مرکزی
علت بلوغ زودرس مرکزی معمولا قابل شناسایی نیست و فرآیند بلوغ در این نوع بسیار سریع آغاز شده و هورمونهای جنسی ترشح میشوند. معمولا این بلوغ بدون هیچ مشکل زمینه‌ای یا پزشکی در افراد مختلف رخ می‌دهد و علت آن ناشناخته باقی می‌ماند؛ البته در موارد نادری تومور در مغز یا نخاع، ضربه مغزی، تقص مادرزادی در مغز، تابش تشعشعات به مغز یا نخاع، سندرم مک‌کون آلبرت، کم‌کاری تیروئید و عفونت‌های خاص مغز می‌تواند باعث ایجاد بلوغ زودرس مرکزی شود.
بلوغ زودرس محیطی
بلوغ زودرس محیطی یا بلوغ زودرس کاذب، شرایط متفاوتی دارد و به ندرت رخ می‌دهد. هورمونهای استروژن و تستوسترون باعث بروز علائم بلوغ میشوند، اما مغز و غده‌ی هیپوفیز درگیر نمی‌شوند. بلوغ زودرس محیطی معمولا به دلیل وجود اختلال در دستگاه تناسلی رخ می‌دهد. اختلال در تخمدانها، بیضهها، غدد آدرنال یا غده تیروئید بسیار کم‌کار ایجاد میشود. دلایلی مانند تومور در غدد فوق کلیوی یا غده هیپوفیز، کیست و تومورهای تخمدان، تومور در سلول‌های سازنده اسپرم و تستوسترون می‌تواند باعث ایجاد علائم بلوغ زودرس محیطی در فرد شود.
علائم بلوغ زودرس
بلوغی که زودتر از موعد و زمان مشخص شده اتفاق بیافتد بلوغ زودرس است و با رشد زودهنگم اندام جنسی دختران قبل از 8 سالگی و پسران قبل از 9 سالگی رخ می‌دهد. کودکانی که به بلوغ زودرس مبتلا هستند معمولا به طور کامل رشد قدی نمی‌کنند زیرا قبل از رسیدن به قد مطلوب رشد آن‌ها متوقف میشود. علائم بلوغ زودرس و بلوغ طبیعی تقریبا مشابه است، فقط(زمان وقوع بلوغ) تعین کننده طبیعی یا زودرس بودن بلوغ است. این علائم عبارت اند از:
در دختران:
- بزرگ شدن سینه قبل از 7 تا 8 سالگی (که اغلب اولین نشانه است)
- رشد موهای زائد در ناحیه تناسلی و زیر بغل
- عادت ماهانه قبل از 10 سالگی (که معمولا 2 یا 3 سال بعد از شروع علائم اولیه دیده می شود)
- رشد سریع قد به صورت جهشی قبل از 7 تا 8 سالگی
- ایجاد اکنه بر روی پوست صورت و بدن
- بوی بدن
در پسران:
- رشد بیضه ها، آلت تناسلی و کیسه بیضه
- ایجاد آکنه
- بوی بدن
- بَم شدن صدا (که معمولا آخرین نشانه بلوغ در پسران است)
- رشد جهشی قد
پیامد‌های بلوغ زودرس
بلوغ زودرس می‌تواند اختلالات متفاوتی را در کودکان ایجاد کند. یکی از مهم‌ترین اختلالاتی که در اثر بلوغ زودرس اتفاق می‌افتد کوتاه شدن قد است. همان طور که اشاره شد یکی از علائم بلوغ زودرس رشد ناگهانی است؛ اما این رشد ناگهانی منجر میشود که استخوان‌ها سریع‌تر از حد معمول بالغ شوند و رشد آن‌ها متوقف شود. این اتفاق باعث میشود در بزرگسالی قد فرد از حد متوسط و معمولی کوتاه‌تر باشد.
مشکلات رفتاری و اجتماعی یکی دیگر از عوارضی است که بلوغ زودرس می‌تواند ایجاد کند. بلوغ زودرس می‌تواند در دختران تحریک پذیری، طغیان عاطفی و تغییرات خلقی ایجاد کند و در پسران میل جنسی نامتناسب، و رفتارهای پرخاشگرانه ایجاد کند. بلوغ زودرس می‌تواند بدن کودکان را تغییر دهد و درصورتی که این افراد از تغییرات بدن خود آگاه نباشند می‌تواند بر روی عزت نفس آن‌ها تاثیر بگذارد.
