افسردگی در کودکان چگونه است؟
افسردگی یک اختلال شایع روانی است که باعث میشود فرد احساس غمگینی و ناامیدی کند. اختلال افسردگی مربوط به سن خاصی نیست و در هر گروه سنی میتواند رخ دهد؛ در گروه سنی کودکان نیز ابتلا به افسردگی وجود دارد. کودکان میتوانند دچار نوسانات خلق و خویی شوند؛ اما افسردگی با این ناراحتی و غمهای کوتاه مدت تفاوت دارد و میتواند هفتهها، ماهها و یا حتی سالها کودک را درگیر کند. افسردگی در کودکان باید توسط افراد متخصص تشخیص داده شده و تحت درمان قرار بگیرد.
افسردگی کودکان باعث میشود این گروه از افراد علاقه خود به انجام سرگرمیها و فعالیتهایی که به آنها علاقه داشتهاند را از دست بدهند. افسردگی میتواند بر روی روابط و تعاملات کودک با دوستان و خانواده خود تاثیر بگذارد و باعث شود که این کودکان گوشهگیر و غمگین شوند. عدم درمان اختلال افسردگی میتواند باعث ایجاد اثرات طولانی مدت بر زندگی کودک شود؛ که برخی اوقات جبران ناپذیر هستند. درمان اختلال افسردگی امکان پذیر است و با رعایت نکات مهم بهبودی کامل کسب میشود.
افسردگی کودکان علاوهبر اینکه میتواند باعث ایجاد اختلالات روانی دیگر مانند استرس و اضطراب شود؛ مشکلات فیزیکی نیز برای کودک ایجاد میکند. وجود اختلالات روانی دیگر نیز میتواند باعث ایجاد افسردگی شود؛ درصورت وجود اختلالات دیگر درمان آنها مانند درمان استرس و اضطراب امکان ابتلا به افسردگی را کاهش میدهد.
علائم افسردگی کودکان
علائم افسردگی در هر کودک و با توجه به شرایطی که دارد متفاوت است؛ یکی از دلایلی که تشخیص افسردگی کودکان میتواند سخت باشد به دلیل علائم عاطفی متغییر است. آشنایی با علائم افسردگی در کودکان میتواند زمان تشخیص این اختلال را تسهیل بخشد و باعث بهبود در درمان افسردگی شود. بهترین افراد برای تشخیص افسردگی در کودکان پدر و مادر هستند؛ زیرا پدر و مادر بروز هرگونه رفتار غیرمعمولی را در فرزند خود میتوانند به سرعت تشخیص دهند. در ادامه با علائم احتمالی افسردگی در دختران و پسران آشنا میشویم.
علائم روانی افسردگی:
- بدخلقی یا عصبانیت
- احساس غم و ناامیدی مداوم
- عدم علاقه به چیزهایی که قبلاً از آنها لذت میبردند
- کناره گیری اجتماعی و گوشهگیر شدن
- مشکل در تمرکز
- گریه کردن، بیش از حد طبیعی
- عدم توانایی در تصمیمگیری
- نداشتن اعتماد به نفس
- رساندن صدمه و آسیب به خود
- استفاده از مواد مخدر و الکل؛ به ویژه در کودکان بالای 12 سال
- داشتن احساس گناه و بیارزشی
- داشتن افکار خودکشی( افکار خودکشی بیشتر در دختران وجود دارد.)
علائم فیزیکی افسردگی:
- تغییر در اشتها، افزایش یا کاهش مییابد
- اختلالات خواب (بی خوابی یا خواب زیاد)
- خستگی و کم انرژی بودن
- مشکلات فیزیکی مانند معده درد و سردرد؛ که با درمانهای معمولی بهبود نمییابند.
- تغییر در وزن(کاهش یا افزایش آن)
علت ابتلا فرزند شما به افسردگی چیست؟
ابتلا به این اختلال در کودکان مانند بزرگسالان میتواند ترکیبی از موارد و عوامل مختلفی باشد. ژنتیک یکی از دلایلی است که میتواند باعث ایجاد این اختلال در کودکانی شود؛ که پدر یا مادر افسرده دارند. علاوه بر اختلال افسردگی وجود هرگونه اختلال و بیماری ذهنی در خانواده میتواند بر روی سلامت روان کودک تاثیر بگذارد. وجود یک حادثه یا تروما مانند جدایی از والدین، مرگ عزیزان و مشکلات در مدرسه نیز میتواند باعث ایجاد افسردگی شود.
در ادامه با تمام علتهایی که در ایجاد افسردگی در این گروه سنی نقس دارند آشنا میشویم. برای اینکه از فرزند خود در ابتلا به این اختلال مراقبت کنید؛ میتوانید این عوامل خطر را کنترل کنید.
- مصرف الکل یا مواد مخدر
- وجود مشکلات خانوادگی مانند جدایی والدین
- ژنتیک
- بیماری جسمی سخت در کودکی
- وجود رویدادهای استرس زا در زندگی
- سوء استفاده فیزیکی، عاطفی یا جنسی
- محیط زندگی
آیا افسردگی در کودکان خطر خودکشی دارد؟
افسردگی یکی از شایعترین اختلالات روانی در کودکان است و حدود 7 درصد کودکان بین 3 تا 17 سال به این اختلال دچار هستند. افسردگی یکی از اختلالاتی است که باعث بالا رفتن آمار خودکشی شده است. خودکشی در کودکان مدرسهای بسیار رایج است؛ با اینکه خودکشی در خردسالان رایج نیست؛ اما امکان وقوع آن وجود دارد. درصورتی که احساس کردید کودک شما دارای علائم افسردگی است؛ بهترین راه این است که با او صحبت کنید و تلاش کنید نگرانیها و افکار کودک خود را درک کنید. بیشک صحبت کردن مهمترین راه در جلوگیری از خودکشی است.
علائم هشدار دهنده امکان خودکشی در کودکان:
- بسیاری از علائم افسردگی (تغییر در خوردن، خواب، فعالیت)
- انزوای اجتماعی، از جمله انزوا از خانواده و دوستان
- صحبت از خودشکی و ناامیدی
- افزایش ریسک پذیری
- نشان دادن رفتارهای خود آزاری
- سو مصرف مواد
- بخشش دارایی
- افزایش رفتارها نامطلوب جنسی یا رفتاری
راه درمان افسردگی در کودکان
درمان افسردگی در کودکان نیازمند تلاش خود کودک و والدین او است. درصورت عدم درمان این اختلال در کودکان احتمال ایجاد مشکلات اساسی در بزرگسالی وجود دارد. افسردگی یکی از اختلالات شایع روانی است که قابل درمان است و درصورتی که روند درمان جدی گرفته شود؛ بهبودی کامل کسب میشود. روشهای متفاوتی برای درمان افسردگی وجود دارد که به دو دسته کلی درمان افسردگی بدون دارو و درمان افسردگی با دارو تقسیم میشود. با توجه به شدت اختلال در کودک و شرایط بیمار بهترین راه ممکن توسط روانشناسان و روانپزشکان انتخاب میشود.
درمان دارویی
کودکان و نوجوانان مبتلا به افسردگی نیز میتوانند از دارو سود ببرند، و پزشکان اغلب برای افسردگی شدیدتر یا زمانی که درمان به تنهایی درمان مؤثری ارائه نمیکند، دارو تجویز میکنند. داروهایی که اغلب برای درمان افسردگی تجویز میشوند، مهارکنندههای انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) مانند Zoloft، Prozac و Lexapro و مهارکنندههای بازجذب سروتونین-نوراپی نفرین (SNRIs) مانند Strattera و Cymbalta هستند. اگر دارو درمانی با دوز مناسب انجام شود؛ امکان اعتیاد به این مواد و ایجاد مشکل برای کودمان وجود ندارد.
درمان شناختی رفتاری (CBT)
درمان شناختی رفتاری یکی از بهترین راههای درمان افسردگی در این گروه سنی است؛ که با آموزش مهارتهایی مقابله، بهبود مهارتهای ارتباطی و روابط با همسالان، حل مشکلات، مبارزه با الگوهای تفکر منفی و تنظیم احساسات باعث بهبود علائم بیماری میشود. در این روش درمانی کمک و همکاری خود کودک بسیار مهم و قابل توجه است؛ زیرا درصورت عدم همراهی کودک بروز هیچگونه پیشرفتی امکان پذیر نیست.
رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT)
برای نوجوانان مبتلا به افسردگی شدیدتر، رفتار درمانی دیالکتیکی میتواند مفید و موثر باشد. رفتار درمانی دیالیکتیکی شکلی از CBT است که برای افرادی طراحی شده است؛ که در مدیریت احساسات دردناک خود مشکل دارند و ممکن است در رفتارهای مخاطره آمیز، آسیب رساندن به خود و افکار یا اقدام به خودکشی شرکت کنند. در این روش افراد میآموزند که تمرکز حواس را تمرین کرده و مهارتهایی مانند حل مسئله در موقعیت سخت و مدیریت شرایط دشوار به روشی سالم را میآموزند. این روش درمانی شامل درمان فردی و درمانهای گروهی است و تاثیر بالایی دارد.
جمعبندی
درمان افسردگی در کودکان با استفاده از روشهای متنوعی مانند دارو درمانی، درمان شناختی رفتاری، درمان با نوروفیدبک و … صورت میگیرد. بهترین روش درمانی توسط فرد متخصص با توجه به شرایط بیمار تعیین میشود. افسردگی کودکان علائم متنوعی دارد؛ که شناخت آن توسط والدین میتواند در تشخیص زودهنگام این اختلال و درمان بهتر افسردگی تاثیر گذار باشد. مرکز روانشناسی بیات یکی از مراکز برتر درمان انواع اختلالات روانی در شیراز است که بهصورت روزانه به بیماران دچار اختلالات روانی کمک میرساند.
سئوالات متداول
1_ افسردگی چیست؟
افسردگی یک اختلال شایع روانی است که باعث میشود فرد احساس غمگینی و ناامیدی کند. اختلال افسردگی مربوط به سن خاصی نیست و در هر گروه سنی میتواند رخ دهد؛ در گروه سنی کودکان نیز ابتلا به افسردگی وجود دارد.
2_ مهمترین علت ابتلا به افسردگی در کودکان چیست؟
- مصرف الکل یا مواد مخدر
- وجود مشکلات خانوادگی مانند جدایی والدین
- ژنتیک
- بیماری جسمی سخت در کودکی
- وجود رویدادهای استرس زا در زندگی
- سوء استفاده فیزیکی، عاطفی یا جنسی
- محیط زندگی
3_ آیا امکان خودکشی به دلیل افسردگی در کودکان وجود دارد؟
افسردگی یکی از اختلالاتی است که باعث بالا رفتن آمار خودکشی شده است. خودکشی در کودکان مدرسهای بسیار رایج است؛ با اینکه خودکشی در خردسالان رایج نیست؛ اما امکان وقوع آن وجود دارد.