پیش داوری یکی از چالش‌های پیچیده و فراگیر در جوامع انسانی است که بر روابط فردی، اجتماعی و فرهنگی تاثیرات عمیقی می‌گذارد. این نگرش می‌تواند منجر به تبعیض، عدم درک و پذیرش دیگران و در نهایت فروپاشی روابط میان فردی شود. بر اساس تحقیقات، مقابله با پیش داوری ریشه در تجربیات، آموزش‌ها و رسانه‌ها دارد و به راحتی می‌تواند به سادگی در ذهن افراد شکل بگیرد.
با توجه به تنوع فرهنگی و اجتماعی که در جوامع امروزی وجود دارد، مقابله با پیش داوری نه تنها یک ضرورت فردی، بلکه مطالبه‌ای اجتماعی است. آگاهی از این موضوع و تلاش برای کاهش اثرات منفی آن، می‌تواند به ایجاد فضایی از همدلی و درک متقابل کمک کند. در این مقاله با 5 روش موثر که می‌تواند در مقابله با پیش داوری و بهبود روابط انسانی کمک کند آشنا خواهیم شد.
پیش داوری چیست؟
پیش داوری به معنای قضاوت یا ارزیابی درباره‌ی فردی یا گروهی بر اساس ویژگی‌های ظاهری، رفتار یا نگرش‌های خاص بدون داشتن اطلاعات کافی است. این رفتار معمولا ناشی از کلیشه‌ها و تعصبات فرهنگی، اجتماعی یا شخصی است که به مرور زمان در ذهن افراد شکل می‌گیرد. پیش‌داوری می‌تواند بر مبنای عواملی همچون نژاد، جنسیت، مذهب، سن، یا وضعیت اقتصادی باشد و باعث شکل‌گیری نظرها و قضاوت‌های نادرست درباره افراد گردد.
درک پیش‌داوری و پیامدهای آن، به ما کمک می‌کند تا رویکردی آگاهانه در مواجهه با تفاوت‌ها اتخاذ کنیم و به سمت ایجاد فضایی سالم‌تر و محترم‌تر برای همزیستی حرکت کنیم. این موضوع نیاز به مشارکت همگانی و تلاشی مداوم دارد تا بتوانیم جامعه‌ای باکیفیت‌تر و همدل‌تر بسازیم. هیچ‌کس برای زندگی کردن به تنهایی متولد نشده است. انسان‌ها برای همزیستی در جوامع، چه به عنوان خانواده، همکاران، همکلاسی‌ها، بازنشسته‌ها یا همسایگان، طراحی شده‌اند.
به همین دلیل است که مردم در برابر شرایطی که آن‌ها را به تنهایی می‌کشاند، مانند مسائل بهداشتی، اجتماعی یا روابطی، مقاومت می‌کنند. ایده همزیستی در یک جامعه به اندازه تاریخ بشر قدمت دارد و به مکان جغرافیایی، وضعیت اقتصادی، تخصص حرفه‌ای، وابستگی مذهبی، وضعیت اجتماعی یا عضویت در گروه‌های خاص اهمیتی ندارد. مردم برای عملکرد صحیح به یکدیگر وابسته‌اند و هیج انسانی نمی‌تواند زندگی خود را به تنهایی ادامه دهد؛ اما باید اصول همزیستی را بیاموزند.
ویژگی‌های پیش داوری چیست؟
یکی از ویژگی‌های بارز پیش‌داوری، عدم توجه به ویژگی‌های فردی است. به جای اینکه افراد را به عنوان موجودات منحصربه‌فرد و باکیفیت‌های خاص خود ببینیم، آن‌ها را فقط بر اساس تعلقات گروهی‌شان ارزیابی می‌کنیم. این نگرش می‌تواند منجر به تبعیض، عدم پذیرش و تنش‌های اجتماعی شود، زیرا پیش‌داوری باعث ایجاد فضایی از بی‌اعتمادی و سوءتفاهم در میان افراد مختلف می‌شود.
پیش‌داوری نه تنها بر ارتباطات بین فردی اثر منفی می‌گذارد، بلکه می‌تواند تبعاتی جدی برای جامعه به همراه داشته باشد. این موضوع می‌تواند به ایجاد فرهنگی از عدم پذیرش و انزوا در جوامع منجر شود. در حالی که برعکس، آگاهی و تلاش برای شناخت و درک یکدیگر می‌تواند به تقویت همبستگی اجتماعی و افزایش همدلی منجر شود. به همین دلیل، مقابله با پیش‌داوری و ترویج پذیرش تنوع، نه تنها برای رشد فردی بلکه برای تعالی اجتماعی نیز ضروری است.
5 روش موثر مقابله با پیش داوری
با وجود اهمیت زندگی در جوامع، گاهی اوقات درگیری‌ها باعث می‌شود که افراد از یکدیگر جدا شوند. این درگیری‌ها به ویژه زمانی که با مسائل تنوع مواجه می‌شوند، شایع‌تر است. به جای یافتن راه‌حل برای چالش‌ها، افراد شروع به انتقاد از یکدیگر با نظرات منفی بر اساس کلیشه‌ها و تعصبات می‌کنند. اگر اقدامی برای اصلاح این درگیری انجام نشود، کل جامعه می‌تواند به تعصبات داخلی مبتلا شود.
پنج نکته زیر می‌تواند به کاهش تنش کمک کند و افراد را تشویق کند که بر سلامت روانی و روابط خود تمرکز کنند:
1. برای مقابله با پیش داوری، به خودتان رسیدگی کنید
دلیل خوبی وجود دارد که دستورالعمل‌های هواپیماها می‌گویند اگر فشار کابین کاهش یابد و ماسک‌های اکسیژن از سقف بیفتند، ابتدا باید ماسک خود را بزنید قبل از اینکه به دیگران کمک کنید. این نه به معنای خودخواهی، بلکه به معنای اطمینان از این است که می‌توانید به دیگران کمک کنید. مسئولیت‌پذیری نسبت به خود، یا عشق به خود، پایه‌گذار زندگی سالم است.
عشق به خود شامل انجام کارهایی است که هیچ‌کس دیگری نمی‌تواند برای شما انجام دهد: ورزش کردن، تغذیه سالم، ابراز قدردانی، تلاش برای برقراری روابط خوب خانوادگی، ارتباط با دوستانی که شما را می‌خندانند، لذت بردن از زمان تنهایی، برقراری گفتگوهای سالم با دیگران و پیدا کردن یک نقطه اتکا معنوی. داشتن بهترین زندگی ممکن شما را در بهترین موقعیت برای کمک به دیگران قرار می‌دهد. شما فقط می‌توانید آنچه را که دارید، به دیگران بدهید.
برای اینکه از یک جامعه انتظار داشته باشید که در صلح باشد، ابتدا باید با خود در صلح باشید؛ سپس، آرامش شما به دیگران منتقل می‌شود. راه‌های زیادی برای جستجوی آرامش درونی وجود دارد، از جمله تمرین قدردانی روزانه، مدیریت استرس به شیوه‌های سالم و اجتناب از کینه‌توزی. مراجعه به مشاوره فردی نیز می‌تواند در رسیدگی به سلامت روانی موثر و مفید باشد.
2. شباهت‌ها را در آغوش بگیرید
با گذشت زمان و توسعه عشق به خود، شما به طور غریزی شباهت‌ها را در دیگران می‌بینید به جای اینکه فقط به تفاوت‌ها توجه کنید. اگر خود را به عنوان یک انسان قابل اعتماد ببینید، تمایل دارید که به دیگران نیز اعتماد کنید.
متأسفانه، افرادی که همیشه به دیگران مشکوک هستند، در واقع بازتابی از نحوه دیدن خودشان هستند. برای شکستن این الگو، باید ذهن خود را آموزش دهید تا دیگران را به عنوان افرادی صادق، قابل اعتماد و پذیرنده ببینید، مگر اینکه شواهدی خلاف آن وجود داشته باشد. مهم‌تر از همه، به مردم اعتماد کنید و به آن‌ها فرصت دهید.
3. از ذهنیت خرچنگی پرهیز کنید
یکی از راه‌هایی که یک جامعه از پیشرفت باز می‌ماند، وجود رقابت ناسالم درون گروه است. چنین درگیری‌های داخلی می‌تواند پیشرفت جامعه را مختل کند. جالب است که افراد ممکن است به طور فردی موفق باشند، اما به عنوان یک گروه، موفق‌های کمی که در حال شکوفایی هستند، به دلیل ترس از رقابت، دیگران را راهنمایی یا مشاوره نمی‌دهند. رفتار کردن با موفقیت به عنوان یک بازی صفر-جمع، به طور منفی بر رشد اجتماعی تأثیر می‌گذارد.
برای حل این مشکل، ممکن است نیاز به تغییر نگرش باشد. موفق‌های جامعه باید تأثیر رفتار خود را بر گروه به طور کلی در نظر بگیرند. به جای دیدن رقابت به عنوان یک تهدید، آن را به عنوان فرصتی برای داشتن یک جامعه تولیدی و پیشرفته‌تر که به نفع همه خواهد بود، ببینند. دوم، این را به عنوان فرصتی برای پرداختن به دیگران در نظر بگیرند، زیرا موفقیت، موفقیت را به همراه می‌آورد.
4. درباره موضوعات حساس صحبت کنید
ارتباط مؤثر ابزاری قوی برای مبارزه با انکار و ریاکاری است. گاهی اوقات، درگیر کردن همه افرادی که ممکن است تحت تأثیر یک چالش قرار گیرند، می‌تواند بهترین راه برای حل مشکل باشد. با این حال، ممکن است مقاومت برای مشارکت در بحث‌های سازنده وجود داشته باشد، به ویژه زمانی که برخی افراد توسط دیگران به عنوان افراد پایین‌تر تلقی می‌شوند. هنگامی که موضوع به طور علنی مطرح می‌شود؛ افراد بهتر آگاه می‌شوند، همچنین درک بهتری پیدا می‌کنند و آماده می‌شوند تا کار کنند.
5. برای مقابله با پیش داوری، اقدام کنید
یکی از راه‌های سنجش افکار مردم، مشاهده اقداماتی است که انجام می‌دهند؛ زیرا عمل، تفسیر افکار است. پس از انجام کارهای درونی و شناسایی نیاز به حل مشکل تعصبات داخلی، مهم است که اقداماتی برای تقویت روحیه و مشارکت انجام دهید.
راه‌های زیادی برای ایجاد تفاوت وجود دارد: به دیگران در اشکال مختلف خدمت کنید؛ به همسایگان خود کمک کنید؛ به یک غریبه که به کمک نیاز دارد، یاری رسانید؛ در بانک غذایی جامعه خود خدمت کنید؛ و لباس‌های گرم به افرادی که در حال تجربه بی‌خانمانی هستند، ارائه دهید. هر کاری که می‌توانید انجام دهید تا از انصاف و شایستگی در نحوه رفتار با مردم حمایت کنید.
جمع‌بندی
برای حل مشکلات تعصب و تبعیض، نیاز به همکاری اعضای گروه است. در حالی که حل درگیری‌های درون گروهی ضروری است، همچنین مهم است که افراد ابتدا درگیری‌های داخلی خود را حل کنند. راه‌های عملی برای حل درگیری‌های درون گروهی از طریق عشق به خود، در آغوش گرفتن شباهت‌ها، پرهیز از ذهنیت خرچنگی، بحث درباره مسائل حساس و اقدام وجود دارد.
هنگامی که یک اجماع واضح در مورد انتظارات از هر عضو جامعه وجود داشته باشد، رشد و هماهنگی جامعه قابل دستیابی است. اگر نمی‌توانید انتظارات درست از اعضای جامعه را بدانید و در شناسایی آن دچار مشکل هستید، می‌توانید به مرکز روانشناسی و نوروفیدبک دکتر بیات مراجعه کنید.
سئوالات متداول درمورد مقابله با پیش داوری
1_چرا برخی افراد نسبت به دیگران پیش‌داوری می‌کنند؟
پیش‌داوری ناشی از ترس از ناشناخته‌ها، تجربه‌های منفی گذشته، یا تربیت اجتماعی و فرهنگی است. این رفتار می‌تواند به دلیل نداشتن آگاهی کافی درباره یک گروه یا شخص خاص باشد.
2_چه کارهایی می‌توانم بکنم تا از پیش‌داوری دیگران نسبت به خودم جلوگیری کنم؟
ارتباط مؤثر و صادقانه، به اشتراک گذاشتن تجربیات شخصی و تلاش برای ایجاد فضاهای مشترک می‌تواند به کاهش پیش‌داوری کمک کند. همچنین، نشان دادن همدلی و توجه به دیگران می‌تواند تأثیر مثبتی داشته باشد.
3_آیا مقابله با پیش داوری به طور کامل امکان پذیر است؟
پیش داوری به‌طور کامل قابل حذف نیست، اما می‌توان با آگاهی، آموزش و گفتگو، میزان آن را کاهش داد و به درک بهتری از یکدیگر دست یافت.