نقشه مغزی یکی از روشهای پیشرفته ارزیابی فعالیت الکتریکی مغز است که در سالهای اخیر در کلینیکهای تخصصی، بهویژه برای انجام نقشه مغزی در شیراز، کاربرد فراوان پیدا کرده است. در این روش، دادههای EEG بهصورت دقیق پردازش شده و به شکل نقشه رنگی مغز نمایش داده میشود؛ تصویری که امکان بررسی الگوهای عملکردی مغز را در مشکلات توجه، خلق، یادگیری و اختلالات تنظیم هیجان فراهم میکند. بسیاری از مراجعان هنگام مراجعه برای ارزیابی مشکلات شناختی یا رفتاری، پرسشهایی درباره تست نقشه مغزی، کیفیت و دقت آن، و همچنین تفاوتش با نوار مغزی دارند. اهمیت دیگر این روش، امکان تفسیر نقشه مغزی بهصورت تخصصی است؛ تحلیلی که میتواند در انتخاب یا طراحی پروتکل درمانی نقش کلیدی داشته باشد. یکی از پرسشهای رایج مراجعان، میزان هزینه نقشه مغزی است که بسته به مرکز و خدمات تکمیلی، متغیر است. این مقاله با تکیه بر منابع معتبر و تحلیل رقبا، تفاوتها، کاربردها، مراحل انجام و نحوه تفسیر این تست را دقیق و بهروز ارائه میدهد و جایگاه نقشه مغزی در ارزیابیهای بالینی را روشن میکند.
نوار مغزی(EEG) چیست؟
EEG یا نوار مغزی مخفف Electroencephalogram است؛ که تستی است که برای بررسی فعالیت الکتریکی مغز مورد استفاده قرار میگیرد و اختلالات و نقصهای مغز را مشخص میکند. اندازه گیریهای EEG به صورت امواج ثبت میشوند، به این معنی که اندازه و جهت دارند. این امواج توسط متخصصی که میتواند حالات مختلف بیماری در مغز را تعیین کند، تفسیر میشود. برای اینکه بتوانیم از مغز یک فرد نوار مغزی دریافت کنیم و تفاوت نوار مغزی و نقشه مغزی را مشخص کنیم باید از حسگرهایی متصل به پوست سر استفاده کنیم. این حسگرهایی که برای نوار مغزی مورد استفاده قرار میگیرند از دیسکهای فلزی کوچک و سیمهای نازکی تشکیل شدهاند.
این حسگرها فعالیت قشر مغز را منعکس میکنند و الگوهای الکتریکی که دریافت میکنند را امواج مغزی میگویند. برای اینکه بتوانیم نوار مغزی فرد بیمار را تشخیص دهیم نیاز است که مجموعهای از نوار مغزی جمعیت نرمال را در دسترس داشته باشیم و با استفاده از مقایسه افراد سالم با افراد مشکوک به بیماری، بیماری افراد را تشخیص دهیم. نوار مغزی یا EEG در تشخیص بیماریهایی نقش دارد که شامل موارد زیر میشود.
- تومورهای مغزی
- آسیب مغزی ناشی از ضربه به سر
- اختلال عملکرد مغز که می تواند دلایل مختلفی داشته باشد (آنسفالوپاتی)
- اختلال خواب
- التهاب مغز (آنسفالیت هرپسی)
- سکته مغزی
- تایید مرگ مغزی
- یافتن سطح مناسب بیهوشی در کمای پزشکی
ویژگیهای نقشه مغزی(QEEG)
برای شناسایی تفاوت نوار مغزی با نقشه مغزی نیاز است که هر دو این موارد را به خوبی بشناسید. نقشه برداری مغز یا الکتروانسفالوگرافی کمی، در واقع به بررسی امواج مغزی به صورت کمی میپردازد. نقشه مغزی با بررسی عملکرد مغز به کمک پردازش نوار مغزی یا EEG میزان فعالیت الکتریکی در قسمتهای مختلف مغز و سلولهای مغزی را بررسی میکنند.
به وسیلهی QEEG میتوان متوجه شد که فعالیت الکتریکی در کدام نواحی کم و یا زیاد شده و بدین صورت نقاط ضعف، اختلالات و قدرت مغز مورد بررسی قرار میگیرد. نقشه مغزی برای شناسایی بیماریهای مختلفی که شامل موارد زیر میشوند مورد استفاده قرار میگیرد. پزشکان در صورت تهیه شرح حال از بیمار و مشکوک شدن به حالات بیمار برای او EEG و در مرحلهی بعد QEEG تجویز میکنند.
- درمان ADHD
- استرس و اضطراب
- افسرگی شدید
- ناتوانی در یادگیری
- اختلال دو قطبی
- اوتیسم
- درمان پانیک
تفاوت نوار مغزی با نقشه مغزی(تفاوت EEG و QEEG)
نوار مغزی و نقشه مغزی هر دو برای بررسی فعالیت الکتریکی مغز استفاده میشوند، اما نوع اطلاعاتی که ارائه میدهند و کاربردی که دارند کاملاً متفاوت است. نوار مغزی (EEG) فقط امواج خام مغز را ثبت میکند؛ خطوط سیاهوسفیدی که متخصص از روی آنها تشنج، صرع یا اختلالات حاد مغزی را تشخیص میدهد. این تست بیشتر برای ارزیابی مشکلات الکتریکی واضح و فوری مغز بهکار میرود.
در مقابل، نقشه مغزی یا نقشه رنگی مغز (QEEG) نسخه پیشرفتهتر همین تست است. در QEEG، همان امواج خام نوار مغزی با کمک نرمافزارهای تخصصی و تحلیل آماری پردازش میشود و نتیجه بهصورت یک نقشه رنگی نمایش داده میشود. این نقشه نشان میدهد هر ناحیه از مغز چقدر فعال است، سرعت و ریتم امواج چطور است و آیا این فعالیت با الگوی طبیعی مغز همسن و همجنس شما تفاوت دارد یا نه. به همین دلیل، نقشه مغزی در بررسی مشکلاتی مانند اضطراب، افسردگی، ADHD، اختلالات یادگیری، مشکلات تمرکز و تنظیم هیجان کاربرد گستردهای دارد.
تفاوت نوار مغزی با نقشه مغزی را میتوان اینطور خلاصه کرد:
- نوار مغزی فقط ثبت میکند.
- نقشه مغزی (QEEG) علاوه بر ثبت، تحلیل دقیق، کمی و تصویری ارائه میدهد.
- نوار مغزی برای تشنج و اختلالات عصبی حاد مناسب است.
- نقشه رنگی مغز برای بررسی الگوهای عملکردی و شناختی مغز استفاده میشود.
در QEEG، اطلاعات نوار مغزی با استفاده از محاسبات پیچیده و نرمافزارهای تخصصی ابتدا کمیسازی شده و سپس به شکل تصاویر رنگی تبدیل میشود تا نقشه مغزی بهدست آید. مقایسه این نقشه با بانک اطلاعاتی استاندارد به متخصص کمک میکند وضعیت عملکرد طبیعی یا غیرطبیعی مغز را با دقت بیشتری بررسی کند.
به زبان ساده: نقشه مغزی همان نوار مغزی است که وارد یک مرحله تحلیل علمی، آماری و تصویری شده و مغز را واضحتر و قابلفهمتر نمایش میدهد. همین ویژگی باعث شده در بسیاری از مراکز، از جمله خدمات نقشه مغزی در شیراز، از QEEG برای ارزیابی دقیقتر و طراحی برنامههای درمانی مبتنی بر تنظیم فعالیت مغز استفاده شود.
نقشه مغزی نمونه کمی و پیشرفته نوار مغزی است و در کنار ارزیابی بالینی، برای بررسی الگوهای مغزی در اختلالاتی بهکار میرود که عملکرد مغز را دچار تغییر میکنند. به همین دلیل، این روش میتواند در روند درمان وسواس، درمان بیشفعالی و نقص توجه(ADHD)، درمان افسردگی، درمان اضطراب، مشکلات تمرکز و سایر اختلالات مرتبط با تنظیم هیجان، نقش حمایتی داشته باشد و به متخصص کمک کند تصویر دقیقتری از وضعیت مغز فرد بهدست آورد.
هزینه نقشه برداری مغزی در شیراز
هزینه نقشه برداری مغزی با توجه به نوع نقشه برداری و تفسیر آن میتواند متفاوت باشد اما به صورت کلی از طرف وزارت بهداشت تعیین و تصویب میشود. هزینه نقشه مغزی در شیراز و در کلینیک تخصصی دکتر بیات 1900 هزار تومان است؛ این هزینه فقط برای نقشه مغزی است و هزینه درمان با نوروفیدبک، تفسیر و ایجاد برنامهای برای درمان بیماری به دلیل اینکه در جلسات مشاوره متفاوتی برگزار میشود، به صورت جداگانه گرفته میشود.
نتیجه
تفاوت نوار مغزی و نقشه مغزی در نوع اطلاعاتی است که ارائه میدهند و در نقشی که در ارزیابی عملکرد مغز دارند. نوار مغزی (EEG) تنها امواج خام مغز را ثبت میکند و برای تشخیص اختلالات الکتریکی حاد مانند تشنج، صرع، التهاب مغز و مشکلات نورولوژیک فوری کاربرد دارد. این روش یک ابزار تشخیصی پایه است و اطلاعات آن بیشتر برای ارزیابی اختلالات الکتروفیزیولوژیک مستقیم استفاده میشود.
در مقابل، نقشه مغزی یا QEEG نسخه پیشرفتهتر EEG است که با تحلیل آماری، پردازش دقیق دادهها و تولید نقشه رنگی مغز، الگوهای عملکردی و شناختی مغز را آشکار میکند. این روش نشان میدهد هر ناحیه مغز چقدر فعال یا کمفعال است و این الگوها چگونه با مشکلاتی مثل اضطراب، افسردگی، وسواس، بیشفعالی و نقص توجه (ADHD)، اختلالات یادگیری یا مشکلات تمرکز ارتباط دارند.
به بیان ساده، نوار مغزی فقط ثبت میکند؛ نقشه مغزی تحلیل میکند. EEG برای تشخیص اختلالات حاد مغزی بهکار میرود، اما QEEG برای درک دقیق عملکرد مغز، شناسایی الگوهای غیرطبیعی و طراحی درمانهای مبتنی بر تنظیم مغز ارزش واقعی دارد. اگر هدف فقط تشخیص تشنج باشد، نوار مغزی کافی است؛ اما اگر هدف ارزیابی عملکرد مغز و طراحی مسیر درمان دقیقتر باشد، نقشه مغزی انتخاب هوشمندانهتر و کاملتر است.
برای دریافت مشاوره و نوبت، با شمارههای مرکز روانشناسی دکتر بیات تماس بگیرید یا در واتساپ پیام ارسال کنید.
سئوالات متداول
چگونه با استفاده از نوار مغزی بیماریها را تشخیص میدهیم؟
برای اینکه بتوانیم نوار مغزی فرد بیمار را تشخیص دهیم نیاز است که مجموعهای از نوار مغزی جمعیت نرمال را در دسترس داشته باشیم و با استفاده از مقایسه افراد سالم با افراد مشکوک به بیماری، بیماری افراد را تشخیص دهیم.
نقشه مغزی یا QEEG چیست؟
نقشه مغزی با بررسی عملکرد مغز به کمک پردازش نوار مغزی یا EEG میزان فعالیت الکتریکی در قسمتهای مختلف مغز و سلولهای مغزی را بررسی میکنند.
تفاوت EEG و QEEG در چیست؟
تفاوت نوار مغزی با نقشه مغزی در این است که نوار مغزی یا الکتروانسفالوگرام استاندارد (EEG) فعالیت الکتریکی یا امواج مغزی را ثبت میکند؛ که نشان دهنده فعالیت قشر مغز است ولی یک نوار مغزی کیفی quantitative electroencephalography (qEEG) تجزیه و تحلیلی آماری و پیچیده را برای این اطلاعات که شامل امواج مغزی است انجام میدهد و آنها را نقشه مغزی افرادی با سن و جنسیت مشخص کنترل میکند.
