درمان چاقی و پرخوری با توجه به آماری از مردم دنیا که به این اختلال‌ها مبتلا هستند بسیار مهم و ضروری است. آمار‌ها نشان میدهد که 60 درصد از آمریکایی‌های 20 ساله یا یالاتر دارای اضافه وزن هستند و یک چهارم آن‌ها چاق در نظر گرفته می‌شوند. چاقی و پرخوری میتواند رابطه مستقیم با میزان استرس و اضطراب، سبک زندگی مدرن و رژیم غذایی پرکالری که امروزه رایج است داشته باشد. چاقی میتواند خطر ابتلا به بیماری‌های مختلف مانند بیماری قلبی، سکته مغزی و فشار خون بالا را افزایش دهد. راه مشخصی برای درمان چاقی و پرخوری وجود ندارد؛ اما می‌توان با استفاده از روانشناسی لاغری این اختلال‌ها را کنترل کرد.
چاقی و پرخوری چیست؟
چاقی یک وضعیت پزشکی است که به دلیل تجمع بیش از حد چربی در بدن رخ میدهد و میتواند تاثیرات منفی بر روی سلامت فرد داشته باشد. برای مشخص کردن اینکه یک فرد به چاقی مبتلا است یا نه معمولا شاخص توده بدنی یا BMI فرد اندازه گیری میشود. BMI معیاری از وزن نسبت به قد است که اگر بالاتر از 30 باشد نشان دهنده چاقی و اضافه وزن در فرد است. همان طور که اشاره شد چاقی باعث ایجاد بیماریها مختلف مانند انواع سرطان، دیابت نوع دو، فشار خون بالا و … میشود و هر ساله نزدیک به 300 هزار نفر از بزرگسالان در آمریکا به علت بیماری‌های ایجاد شده از چاقی جان خود را از دست می‌دهند.
اما پرخوری به مصرف بیش از حد انرژی مورد نیاز بدن گفته میشود؛ که میتواند باعث ایجاد چاقی و اضافه وزن شود. پرخوری شامل خوردن وعده‌های بزرگتر با میزان کالری بیشتر از نیاز بدن میشود. عوامل مختلفی بر روی چاقی و پرخوری تاثیر میگذارند که شامل ژنتیک، سبک زندگی، عوامل روانی و محیطی، فعالیت بدنی و دسترسی به غذاهای پرکالری میشود. چاقی و پرخوری علاوه بر ایجاد بیماری‌های جسمی مختلف میتواند باعث ایجاد افسردگی، کاهش عزت نفس و مشکلات مختلف روانی شود. اما درمان چاقی و پرخوری چگونه است؟ و چه راه‌هایی برای درمان این اختلال‌ها وجود دارد؟
3 دلیل مهم چاقی و پرخوری
چاقی یک بیماری مزمن و پیچیده است که میتواند به دلایل زیادی ایجاد شود. چاقی فقط نتیجه پرخوری نیست و عوامل دیگری مانند ژنتیک و سلامت جسمی فرد نیز میتواند بر روی این موضوع تاثیر گذار باشد. اگر در رژیم غذایی خود موادی با چربی و قند بالا مصرف کنید و فعالیت بدنی کافی برای جذب آن نداشته باشید؛ این مواد به شکل چربی در بدن شما ذخیره می‌شوند و باعث بوجود آمدن چاقی می‌شوند.
ژنتیک
ژنتیک میتواند تاثیر زیادی بر روی الگوی چاقی افراد داشته باشد و منجر به اضافه وزن شود. ژنتیک میزان اشتها، متابولیسم، توانایی ذخیره چربی را مانند رنگ چشم، قد و رنگ افراد مشخص می‌کند؛ به همین دلیل برخی از افراد به دلیل ژنتیک خود بیشتر در معرض ابتلا به چاقی قرار می‌گیرند. برخی شرایط ژنتیکی خاص نیز مانند سندرم پرادر ویلی باعث چاقی مرضی میشود.
فعالیت بدنی
عدم وجود فعالیت بدنی در روتین زندگی میتواند یکی از مهم‌ترین عوامل ابتلا به چاقی باشد. امروزه سبک زندگی افراد بیشتر به سمت فعالیت‌هایی پیش رفته است؛ که شامل کمترین فعالیت بدنی است و این موضوع باعث ایجاد مشکلا جسمی فراوانی میشود. هر بزرگسال باید در روز به مدت 30 دقیقه فعالیت هوازی داشته باشد که شامل دوچرخه سواری یا پیاده روی سریع میشود. افرادی که به اضافه وزن دچار هستند به ورزش بیشتری برای داشتن وزن ایده‌آل نیاز دارند.
محیط
یکی دیگر از عواملی که بر روی چاقی و پرخوری تاثیر گذار است عوامل محیطی است. سبک زندگی و رژیم غذایی برخی افراد ممکن است باعث افزایش وزن آن‌ها شود. مثلا مردم در کشور آمریکا از فست فود زیادی استفاده می‌کنند و سبک زندگی کم تحرکی نیز دارند که خطر چاقی را افزایش میدهد. برای آشنایی با روش‌های درمان وسواس بدون دارو می‌توانید همراه ما باشید.
آیا درمان چاقی و پرخوری با روانشناسی امکان پذیر است؟
راه‌های متفاوتی برای درمان چاقی و پرخوری وجود دارد که شامل اصلاح رژیم غذایی، اصلاح رفتار با روانشناسی، ورزش، دارو درمانی و جراحی میشود. ترکیبی از این روش‌ها میتواند باعث کاهش وزن و ثابت نگه‌داشتن یک وزن ایده‌آل شود. معمولا ترکیبی از اصلاح رژیم غذایی، اصلاح رفتار و ورزش بهترین راه درمانی برای چاقی و پرخوری محسوب میشود. روانشناسی با پرداختن به عوامل روانشناختی زمینه‌ای چاقی و پرخوری نقش بسیار مهمی در روند درمان چاقی و پرخوری دارد. راه‌های متفاوتی در علم روانشناسی وجود دارد؛ که منجر به اصلاح رفتار این دسته از افراد میشود.
- درمان شناختی رفتاری(CBT): این روش به افرارد مبتلا به پرخوری و چاقی کمک می‌کند تا افکار، باورها و رفتارهای ناسالمی که نسبت به غذا خوردن و بدن خود دارند را شناسایی و اصلاح کنند. این روش درمانی باعث افزایش عزت نفس و ارتقای تصویر بدنی مثبت میشود.
- ذهن آگاهی: ذهن آگاهی یکی از برترین روش‌های روانشناسی است که در ایجاد عادت‌های غذایی صحیح و شناخت و درک بهتر علائم و نشانه‌های مربوط به گرسنگی نقش دارد و به فرد در انتخاب‌های غذایی سالم‌تر کمک می‌کند.
- مصاحبه انگیزشی: این نوع مصاحبه در ایجاد انگیزه برای تغییر رفتارهای غذایی و انتخاب رفتارهای سالم‌تر استفاده میشود.
- درمان پذیرش و تعهد(ACT): این روش بر پذیرش و روبه‌رو شدن فرد با افکار و عواطف خود بدون هیچگونه قضاوت تاکید دارد و به افراد مبتلا به چاقی و پرخوری در نشان دادن رفتار مناسب در موقعیت‌های چالش برانگیز مرتبط با هوس‌های غذایی کمک می‌کند.
- خانواده درمانی: برای کودکان و نوجوانانی که به چاقی و پرخوری مبتلا هستند؛ کمک خانواده در روند درمان میتواند تاثیر مثبت داشته باشد. خانواده باید کودک خود را به داشتن الگو‌ها و عادت‌های غذایی سالم و افزایش سطح فعالیت بدن تشویق کند.
- درمان با نوروفیدبک: این روش یکی از به‌روزترین روش‌های درمانی مورد استفاده روانشناسان سراسر دنیا است و به دلیل تاثیر بلند مدتی که دارد بسیار مورد توجه بیماران قرار گرفته است. هزینه درمان با نوروفیدبک میتواند نسبت به سایر روش‌های درمانی بیشتر باشد؛ اما تاثیر آن نیز بهتر و قطعی‌تر است.
- TDCS: یکی دیگر از روش‌های مورد استفاده در علم روانشناسی برای درمان چاقی و پرخوری تحریک الکتریکی مغز یا TDCS است؛ که با انواع تحریک‌های الکتریکی مانند تحریک مثبت، تحریک منفی و تحریک پذیری ساختگی سعی می‌کند مغز را برای داشتن الگوهای سالم‌تر تغییر دهد.
درصورتی که چاقی و پرخوری باعث ایجاد مشکلات و اختلالات روانی شود؛ درمان آن با مراجعه به روانشناس امکان پذیر است. درمان افسردگی میتواند بر روی روند درمان چاقی و پرخوری نیز تاثیر مثبت داشته باشد.
خطرات ابتلا به چاقی
چاقی و پرخوری میتواند تاثیرات مضر و مخربی بر روی جسم و ذهن شما داشته باشد و درصورتی که به این مشکل دچار هستید باید به سرعت تحت درمان قرار بگیرید؛ تا از ابتلا به بیماری‌های دیگر جلوگیری شود. چاقی خطر ابتلا به بیماریها مزمن جسمانی مانند بیماری قلبی، سکته مغزی، دیابت نوع 2، فشار خون بالا، انواع خاصی از سرطان (مانند پستان، روده بزرگ و کلیه) و مشکلات تنفسی را افزایش میدهد. چاقی به دلیل مشکلات جسمی و روانی که ایجاد می‌کند باعث کاهش کمیت و کیفیت زندگی انسان میشود و خطر مرگ در این افراد افزایش می‌یابد.
زنانی که به چاقی مبتلا هستند ممکن است ناتوانی یا کاهش توانایی باردار شدن را تجربه کنند. یکی دیگر از مشکلاتی که زنان چاق ممکن است تجربه کنند اختلال در چرخه‌های قائدگی و دردهای غیرطبیعی و زیاد است. علاوه بر مشکلات جسمانی چاقی میتواند باعث افسردگی، اضطراب، اعتماد به نفس پایین و نارضایتی از بدن شود. افرادی که به چاقی متبلا هستند معمولا از طرف جامعه طرد می‌شوند و این اتفاق میتواند بر روی زندگی، شغل و تحصیل افراد تاثیر گذاشته و باعث ایجاد احساس انزوا و حتی افکار و اقدام به خودشکی شود.
جمع‌بندی
درمان چاقی و پرخوری میتواند چالش برانگیز باشد؛ زیرا این اختلال علاوه بر مشکلات جسمی مشکلات روانی نیز ایجاد می‌کند. چاقی دلایل مختلفی دارد و درصورتی که از سبک زندگی و رژیم غذایی مناسبی برخوردار نباشید؛ امکان ابتلا به این مشکل وجود دارد. در مرکز روانشناسی دکتر بیات روانشناسان باتجربه حضور دارند که می‌توانند با بهترین روش های روانشناسی لاغری به شما در این مسیر کمک کنند. دکتر حسین بیات این مرکز روانشناسی را برای کمک به افراد مبتلا به انواع اختلالات ذهنی تاسیس کرده‌اند.
سئوالات متداول
1_ چاقی و پرخوری چه تفاوتی دارند؟
چاقی یک وضعیت پزشکی است که در صورت تجمع بیش از حد چربی در بدن رخ میدهد؛ در حالی که پرخوری به مصرف بیش از حد انرژی گفته میشود و میتواند باعث چاقی و اضافه وزن شود.
2_ چه عواملی بر روی چاقی موثر هستند؟
عوامل مختلفی بر روی چاقی و پرخوری تاثیر میگذارند که شامل ژنتیک، سبک زندگی، عوامل روانی و محیطی، فعالیت بدنی و دسترسی به غذاهای پرکالری میشود.
3_ درمان چاقی و پرخوری با روانشناسی از چه راه‌هایی امکان پذیر است؟
درمان شناختی رفتاری(CBT)، ذهن آگاهی، مصاحبه انگیزشی، درمان پذیرش و تعهد(ACT) و خانواده درمانی از روش‌های متفاوت درمان چاقی و پرخوری با روانشناسی هستند.
4_ چاقی چه مشکلات جسمی میتواند ایجاد کند؟
چاقی خطر ابتلا به بیماریها جسمی مانند بیماری قلبی، سکته مغزی، دیابت نوع 2، فشار خون بالا، انواع خاصی از سرطان (مانند پستان، روده بزرگ و کلیه) و مشکلات تنفسی را افزایش میدهد.