روانشناسی بین فردی یکی از روش‌های روان درمانی نوین است؛ که به دنبال بهبود سلامت روانی و وضعیت عاطفی از طریق درک چگونگی رابطه با دیگران است. این روش درمانی ابتدا برای درمان افسردگی ایجاد شد؛ اما با گذشت زمان تاثیر آن بر دیگر اختلالات روانی مانند اختلال در خوردن، افسردگی پس از زایمان، اختلال دو قطبی و … نیز مورد توجه قرار گرفت. روان درمانی بین فردی انواع مختلفی دارد؛ که هر کدام با هدف خاصی ایجاد شده‌اند. روان درمانی بین فردی نسبت به دیگر روش‌های روان درمانی به جای تاکید بر گذشته، بر روی اتفاقات حال تمرکز می‌کند.
روانشناسی بین فردی یا IPT چیست؟
روانشناسی بین فردی نوعی روان درمانی است؛ که بر درک چگونگی تعامل افراد با دیگران و تأثیر این تعاملات بر سلامت و رفاه روانی آنها تمرکز دارد. روان درمانی بین فردی (IPT) برای شرایط مختلف سلامت روان از جمله درمان افسردگی، اضطراب، اختلالات خوردن و مشکلات رابطه به کار می‌رود. در این نوع روانشناسی می‌توان علائم روانی را از روی پاسخ افراد به مشکلات روزمره و بررسی ارتباط آنها با دیگران مشاهده کرد. روانشناسی بین فردی انواع مختلفی دارد؛ که با توجه به شرایط بیمار بهترین نوع توسط متخصصان بهداشت روان انتخاب می‌شود.
این نوع روانشناسی به جای تمرکز بر روی گذشته، کودکی یا رشد انسان به مسائل و مشکلات روابط فعلی فرد می‌پردازد. درمانگران در این نوع روان درمانی فعال، غیرخنثی، حمایت کننده و امیدوار هستند و به افراد گزینه‌های متفاوتی ارائه می‌دهند تا با تغییر آنها باعث بهبود سلامت روان شوند. اهداف روان درمانی بین فردی که باعث کیفیت روابط و عملکرد اجتماعی افراد می‌شود شامل حل مشکلات در 4 زمینه کلیدی است.
- غم و اندوه حل نشده: این روش درمانی می‌تواند روند مواجهه با از دست دادن عزیزان را بهبود بخشد.
- انتقال نقش: یکی از موقعیت‌های سخت در زندگی انسان از دست دادن یک نقش مهم مانند کارمند بودن یا انتقال یک نقش جدید مانند مادر شدن است؛ روانشناسی بین فرد باعث مدیریت انتقال‌های دشوار زندگی می‌شود.
- اختلاف خواستهها: این شرایط زمانی ایجاد می‌شود؛ که دو فردی که در یک رابطه حضور دارند انتظارات متفاوتی از یکدیگر دارند و این روش درمانی باعث هدایت روابط بین فردی می‌شود.
- مشکلات بین فردی: گاهی اوقات افراد مشکلات قبلی که به آن اشاره کردیم را ندارند؛ اما سابقه عملکرد دشوار بین فردی دارند؛ که IPT می‌توند آن را مورد بررسی و درمان قرار دهد.
ویژگی‌های مهم IPT
روان درمانی بین فردی همان طور که اشاره شد؛ اهمیت روابط بین فردی و ارتباط آن با سلامت روان و رفاه کلی انسان را بررسی می‌کند. این روش روان درمانی دارای ویژگی‌های مخصوصی است؛ که آن را از دیگر روش‌های درمانی متمایز می‌کند. ویژگی‌های روانشناسی بین فردی شامل درمان کوتاه مدت، تمرکز بر حال و روابط فعلی، حل مسئله و مهارت‌سازی و … می‌شود.
- درمان کوتاه مدت: IPT یکی از روش‌های درمانی است؛ که به عنوان روشی با محدودیت زمان و متمرکز ایجاد شده است. معمولا جلسات درمانی در این روش بین 12 تا 16 جلسه هستند و هدف از این جلسات بررسی روابط بین فردی و ارائه روش‌هایی برای ایجاد تغییرات مثبت در آنها است.
- تمرکز بر روابط فعلی: این روش به جای بررسی تجربیات گذشته بر الگوی روابط فعلی فرد تمرکز می‌کند. به این منظور درمانگر با بررسی تاثیر روابط فعلی بر سلامت روان و رفاه عاطفی فرد، تلاش می‌کند راه‌کارهایی را برای بهبود الگوی روابط فعلی ارائه دهد.
- زمینه اجتماعی: محیط اجتماعی و فرهنگی تاثیر بسزایی در تشکیل الگوهای بین فردی دارد. شناسایی فاکتورهای فرهنگی و اجتماعی می‌تواند باعث درک بهتری از تاثیر آن بر روی روابط و الگوهای بین فردی شود.
- مسائل بین فردی: مشکل در برقرای ارتباط و الگو روابط مشکل ساز به عنوان مهم‌ترین عوامل در عدم تعادل عاطفی و مشکلات سلامت روان شناخته می‌شود. روان درمانی بین فردی به افراد در ایجاد الگوهای بین فردی مناسب کمک می‌کند.
آشنایی با دو نوع طلایی روان درمانی بین فردی
روان درمانی بین فردی یکی از رویکردهای نوین روانشناسی است که با بررسی مسائل بین فردی باعث افزایش عملکرد ذهنی و بهبود سلامت روان می‌شود. روان درمانی بین فردی دارای انواع مختلفی است؛ که هر کدام با هدف قرار دادن نگرانی‌های مختلف سلامت روان ایجاد شده است. درمان بین فردی پویا و درمان بین فردی فراشناختی دو نوع از مهم‌ترین انواع روانشناسی بین فردی است؛ که در ادامه مورد بررسی قرار می‌دهیم.
درمان بین فردی پویا
درمان بین فردی پویا یکی از انواع روانشناختی بین فردی است که با عنوان درمان بین فردی روان پویشی نیز شناخته می‌شود. این روش درمانی برای ایجاد شناختی بهتر و عمیق‌تر از افکار و احساسات فرد مورد استفاده قرار می‌گیرد و معمولا در 16 جلسه متوالی در 5 ماه انجام می‌شود. انواع مختلف IPT با هدف درمان بیماری‌های مختلف ایجاد شده‌اند و با توجه به شرایط و بیماری هر فرد توسط افراد متخصص در این زمینه انتخاب می‌شوند.
درمان بین فردی فراشناختی
درمان بین فردی فراشناختی نیز یکی دیگر از مهم‌ترین انواع روانشناسی بین فردی است؛ که شامل رویکردی یکپارچه برای درمان اختلالات شخصیتی است. اختلالات شخصیتی کع دارای علائم و نشانه‌هایی شامل هیجان و اجتناب است؛ توسط این روش درمانی بهبود می‌بخشند. درمان بین فردی فراشناختی در درمان و کاهش علائم افسردگی می‌تواند کمک کننده باشد. انواع دیگر روان درمانی بین فردی در درمان پرخوری عصبی و اختلالات اضطرابی مانند اختلال اضطراب فراگیر، اختلال هراس و اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) نقش دارند.
روانشناسی بین فردی برای چه کسانی مفید است؟
درمان بین فردی در ابتدا برای درمان افسردگی اساسی ایجاد شد؛ اما با گذشت زمان تاثیر آن بر روی اختلالاتی مانند اختلال خوردن، افسردگی پس از زایمان، اعتیاد به مواد مخدر و الکل، افسردگی مداوم و درمان اختلال دو قطبی نیز ثابت شد. این روش درمانی با سایر رویکردهای روان پویشی سنتی تفاوت دارد زیرا به بررسی روابط کنونی و نه گذشته می‌پردازد. هدف از IPT تغییر الگوهای رابطه است و از این طریق باعث درمان بیماری‌های مختلف می‌شود.
روان درمانی بین فردی (IPT) می تواند برای طیف وسیعی از افراد که نگرانی‌های سلامت روانی مختلفی را تجربه می‌کنند مفید باشد. در ادامه افرادی که می‌توانند از روان درمانی بین فردی استفاده کنند را معرفی خواهیم کرد.
- افراد مبتلا به افسردگی: ارتباط بین علائم افسردگی و مشکلات بین فردی در رابطه باعث شده است که این روش برای درمان افسردگی بدون دارو بسیار موثر باشد.
- نوجوانان: نوجوانان گروهی از افراد هستند که می‌توانند از روان درمانی بین فردی استفاده کنند؛ تا مشکلات روابط، درگیری‌های خانوادگی و مسائل مربوط به رشد هویت را برطرف کنند. IPT باعث بهبود مهارت های ارتباطی، افزایش حمایت اجتماعی و مدیریت پریشانی عاطفی در نوجوانان می‌شود.
- افراد مبتلا به اختلالات اضطرابی: این روش برای درمان استرس و اضطراب ارتباط بین علائم اضطراب و عوامل استرس زا بین فردی را بررسی می‌کند، به افراد کمک می‌کند تا راهبردهای مقابله‌ای را توسعه دهند، حمایت اجتماعی را بهبود بخشند و چالش‌های بین فردی مرتبط با اضطراب را مدیریت کنند.
- افراد مبتلا به اختلالات خوردن: روانشناسی بین فردی برای درمان انواع اختلالت خوردن به ویژه درمان اختلال پرخوری عصبی مورد استفاده قرار می‌گیرد و هدف آن بهبود عزت نفس، تقویت مهارت‌های ارتباطی و رفع نگرانی‌های مربوط به تصویر بدن است.
جمع‌بندی
یکی از روش‌های درمانی که امروزه برای درمان برخی از اختلالات روانی مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ روان درمانی یا روانشناسی بین فردی است. این روش درمانی در درمان انواع افسردگی، اختلال دو قطبی و اختلالات تغذیه‌ای نقش دارد. روانشناسی بین فردی انواع مختلفی دارد؛ که با توجه به نوع اختلال در هر فرد توسط افراد متخصص انتخاب می‌شود. یکی از کلینیک‌های مطرح در سطح کشور که از این روش درمانی استفاده می‌کند؛ کلینیک روانشناسی بیات است که انواع روش‌های درمان اختلالات روانی مانند درمان با نوروفیدبک را نیز در خدمت عموم مردم قرار می‌دهد.
سئوالات متداول
1_ هدف روانشناسی بین فردی در چه زمینههایی است؟
غم و اندوه حل نشده، انتقال نقش، اختلاف خواستهها و مشکلات بین فردی 4 هدف اصلی روانشناسی بین فردی هستند.
2_ انواع روانشناسی بین فردی کدامند؟
درمان بین فردی پویا و درمان بین فردی فراشناختی دو نوع از مهم‌ترین انواع روانشناسی بین فردی هستند؛ که با اهداف متفاوتی ایجاد شده‌اند.
3_ روانشناسی بین فردی برای درمان کدام اختلالات ذهنی استفاده می‌شود؟
افسردگی اساسی، اختلال خوردن، افسردگی پس از زایمان، اعتیاد به مواد مخدر و الکل، افسردگی مداوم و اختلال دو قطبی از انواع اختلالات قابل درمان توسط روان درمانی بین فردی هستند.