با پیشرفت علم پزشکی، میانگین سن و طول عمر در جهان افزایش یافته است. از این رو جمعیت زیادی از کره زمین را افراد سالمند تشکیل می‌دهند. اهمیت به این دسته از افراد و این گروه سنی، امری مهم است. یکی از مواردی که سالمندان با آن مواجه هستند، ترس از مرگ است.
گرچه ترس از مرگ امری طبیعی است و هر شخصی ممکن است به آن فکر کند، اما این موضوع نباید به قدری شخص را تحت تاثیر قرار دهد که مانع از فعالیت‌های روزمره او گردد و با غلبه بر او، ناامیدی و بی‌انگیزگی در زندگیش به وجود بیاورد.
مرگ یکی از اتفاقاتی است که برای هر نفر پیش می‌آید. لذا اضطراب مرگ در هر شخصی وجود دارد. اما این ترس، ترسی طبیعی است. ترس از مرگ در سالمندان شایع تر از گروه‌های سنی دیگر است.
این قشر از جامعه به لحاظ روحی و روانی، حساس تر و آسیب‌پذیر تر هستند. به همین دلیل ترس از مرگ در سالمندان می‌تواند آنها را از روال عادی زندگی روزمره خود خارج کند و افسردگی و گوشه‌گیری را در آنها به وجود بیاورد.
در این مقاله قصد داریم به طور کامل درباره تاناتوفوبیا در سالمندان با شما عزیزان صحبت کنیم و بدانیم که علل ترس از مرگ در سالمندان چیست؟ همچنین آگاه شویم که درمان ترس از مرگ سالمندان به چه صورت است؟ پس حتما تا انتهای این مقاله کاربردی همراه ما باشید.
اضطراب مرگ در انسان
ترس از مرگ در بسیاری از افراد وجود دارد. این ترس هم می‌تواند به صورت ترس از مرگ خودش باشد. و یا اینکه ممکن است به شکل ترس از مرگ بستگان و آشنایان نمود پیدا کند.
اما در برخی از افراد ممکن است تاناتوفوبیا تبدیل به وسواس و فوبیا گردد. بنابراین چنانچه میزان استرس، زندگی روزمره فرد و عملکرد او در جنبه‌های مختلف زندگی را تحت تأثیر قرار دهد، می‌تواند باعث اختلال روانی گردد.
در شرایطی که شخص مدت زمان طولانی‌تری مشکل اضطراب از مرگ را داشته باشد، توصیه می‌شود که حتما به یک روانشناس مراجعه کند و برای درمان اقدام کند. مرکز مشاوره بیات با سال‌ها تجربه آماده ارائه مشاوره به شما عزیزان است. جهت رزرو وقت می‌توانید از طریق صفحه تماس با ما، با مرکز مشاوره بیات در ارتباط باشید.
ترس از مرگ در سالمندان
همانطور که قبلاً هم اشاره کردیم تاناتوفوبیا در اکثر افراد وجود دارد. اما این ترس در مورد سالمندان کمی بیشتر است. شرایط سنی سالمندان و وضعیت سلامت و جسمانی آنها از دلایلی است که باعث می‌شود ترس از مرگ در سالمندان هم برای اطرافیان آنها و هم برای خودشان وجود داشته باشد. گرچه با تحقیقات صورت گرفته مشخص شده است که ترس از مرگ در سالمندان برای اطرافیان آنها که شاهد مریضی و کهولت سن و ترس از فقدان از دست دادنشان هستند، بیشتر است. همچنین اضطراب مرگ در پزشکان و پرستاران که شاهد بیماری مریض‌های خود هستند، نیز وجود دارد.
لازم به ذکر است که گاهی اضطراب مرگ در سالمندان وجود ندارد اما روند مرگ برای آنها اضطراب‌آور است. فرزندان افراد سالمند که اضطراب مرگ در سالمندان خود را دارند، این ترس را ممکن است به آن ها نیز منتقل کنند. این فرزندان باید بدانند که سالمندان از مرگ نمی‌ترسند، بلکه از رنج ناشی از روند مرگ هراس دارند. یکی از وظایف کادر درمان برای سالمندان، ارائه توضیحات و توجیه کردن فرزندان آنها است.
تحقیقات صورت گرفته بیانگر این است که ترس از مرگ در سالمندان شامل ترس از تجزیه بدن پس از مرگ، ترس از رنج، ترس از زمان ازدست‌رفته، ترس از ناشناخته‌ها و ترس از تنهایی می‌باشد. این قضیه را باید پذیرفت که مرگ حقیقتی اجتناب‌ناپذیر است و برای تمامی افراد اتفاق می‌افتد. مرگ بخشی از چرخه زندگی است. لذا درک ناگزیر بودن مرگ برای زندگی افراد ضروری است.
کدام حالت؟ ترس از مرگ یا ترس از روند مرگ؟
اگر از شما بپرسند که اضطراب از مرگ دارید و یا از روند مرگ می‌ترسید، چه جوابی می‌دهید؟ طبق بررسی‌ها مشخص شده است که پاسخ این پرسش در بین میانسالان و فرزندان آنها متفاوت است.
تحقیقات نشان میدهد که سالمندان اغلب از روند مرگ میترسند نه از خود مرگ! این درحالی است که برخی از فرزندان آنها، بر خلاف آن تصور میکنند و در حقیقت احساسات و تفکرات والدین میانسال و کهنسال خود را بهدرستی درک نمیکنند.
اکثر سالمندان از این که مرگی دردناک داشته باشند، نگرانی دارند. اما وابستگان آنها فکر میکنند پدر و مادرشان از مردن میترسند.
در یک بررسی انجام شده از برخی از کهنسالان مشخص شده است که اظهار ترس و اضطراب از مرگ در سالمندان در مواردی همچون ترس از مرگ، فکر در مورد مرگ، گوش دادن به صحبت های سایرین در مورد مرگ، ترس از داشتن سرطان، ترس از حمله قلبی، ترس از گذشت زودهنگام زمان، ترس از کوتاه بودن زمان زندگی، ترس از داشتن مرگی دردناک، چگونگی زندگی پس از مرگ، ترس از مشاهده جسد و… است.
مقاله پیشنهادی: اختلال اوتیسم چیست؟
علت ترس از مرگ در سالمندان
علت ترس از مرگ در سالمندان تحت تاثیر عوامل زیادی می‌تواند باشد و به طور اختصاصی نمی‌توان مورد خاصی را برای همه درنظر گرفت.
جنسیت، باورهای مذهبی، وضعیت روانی و سن از جمله مواردی هستند که در اضطراب مرگ در سالمندان موثر هستند. در ادامه مطلب به توضیح درباره هر یک از این موارد می‌پردازیم.
جنسیت
بررسی‌های زیادی انجام شده است تا مشخص شود که جنسیت تا چه میزان بر مقدار ترس از مرگ در سالمندان تاثیر دارد. اما هنوز هم به طور دقیق مشخص نشده است که آیا اضطراب از مرگ در سالمندان در زنان بیشتر است یا در مردان. همچنین هنوز آمار مشخصی برای فهمیدن آنکه جنسیت تاثیر مستقیمی در ترس از مرگ در سالمندان دارد یا خیر وجود ندارد.
باورهای مذهبی
اعتقاد به خداوند و باور به زندگی در دنیای دیگر، باعث آرامش خاطر انسان‌ها می‌شود. لذا افراد متدین اضطراب کمتری از مرگ دارند. افراد دیندار معتقدند که در دنیای دیگر پاداش خود را از پروردگار می‌گیرند، به او امید دارند و از این رو اضطراب و ترس از مرگ در این دسته افراد کمتر است.
البته برخی نیز فکر میکنند که فکر کردن به دنیای پس از این دنیا موجب افزایش ترس از مرگ می‌گردد. زیرا افراد در دنیای دیگر به دلیل امور و کارهایی که در این دنیا انجام داده‌اند، قضاوت می‌شوند.
وضعیت روانی
سالمندانی که اضطراب از مردن دارند، خصوصا کهنسالانی که به صورت مزمن از این موضوع واهمه دارند، وضعیت روانی خاصی دارند. اغلب پیامدهای پریشانی روانی و جسمی در این گروه از افراد پدیدار می‌شود.
سن
عموم مردم بر این باورند که با افزایش سن، به مرگ نزدیک‌تر می‌شوند. همچنین طبق بررسی‌های انجام شده در بین پزشکان و کادر درمان مشخص شده است که ترس از مرگ با سن در ارتباط است.
جالب است بدانید که اضطراب از مرگ در سنین میانسالی به اوج خود می‌رسد ولی ترس از مرگ در سالمندان و کهنسالان کاهش می‌یابد. از طرفی مشخص شده است که این نوع ترس در جوانان بیست سال به بالا، هم در بین زنان و هم مردان، زیاد است ولی رفته رفته در سنین بالاتر از میزان ترس کاسته می‌شود. اما مجددا در سن حدود پنجاه سالگی مخصوصا در زنان افزایش می‌یابد.
گزارش ها حاکی از آن است که افراد مشغول در مراکز نگهداری از سالمندان بیان میکنند که اضطراب مرگ در سالمندان هم از طرف خودشان وجود دارد. و هم از طرف فرزندان و خانواده این سالمندان و یا افرادی که از آنها مراقبت میکنند، وجود دارد و پدیده ترس از مرگ در این گروه سنی مشاهده شده است.
اختلالات پانیک
ترس و اضطراب از مرگ در بسیاری از اختلالات اضطرابی همچون اختلالات پانیک (هراس) موثر هستند. لذا این احتمال وجود دارد که در طول حمله پانیک، فرد حس کند که کنترل خود را از دست داده و از مرگ به شدت ترسیده است. برای درمان پانیک، راهکارها و روش‌های زیادی گفته شده است.
هیپوکندریا
خودبیمارانگاری یا هیپوکندریا می‌تواند بر ترس از مرگ در سالمندان تاثیرگذار باشد. در چنین شرایطی شخص از بیمار شدن خود می‌ترسد و نگران است که در اثر بیماری سلامت خود را از دست بدهد.
روش های درمان ترس از مرگ در سالمندان
روش‌های مختلفی برای غلبه بر ترس از مرگ در سالمندان وجود دارد. برخی از افراد به کمک باورهای دینی و مذهبی خود با این موضوع کنار می‌آیند و راحت‌تر موضوع مرگ را قبول میکنند. به همین دلیل غلبه بر ترس از مرگ در سالمندان در این گروه از افراد راحت‌تر است.
البته در افرادی که این ترس تا مدت‌های طولانی تری همراه فرد می‌ماند، نیاز است به روانشناس مراجعه شود تا مراحل درمان صورت پذیرد. انجام درمان های رفتاری و گفتاری با فرد، می‌تواند تا حد زیادی بر درمان ترس از مرگ در سالمندان موثر واقع شود.
در این روش‌های درمانی سعی می‌شود به فرد آموخته شود که دوباره بر ترس‌های خود متمرکز شود و با صحبت کردن درباره نگرانی‌های خود بر آنها غلبه کند. در ادامه مطلب به معرفی این روش‌ها می‌پردازیم.
بیشتر بدانید: آیا افسردگی پنهان قابل درمان است؟
مواجه درمانی
یکی از روش‌های غلبه بر ترس از مرگ در سالمندان، روش مواجه درمانی است. در این روش سعی می‌شود که فرد تشویق شود تا با ترس های خود روبه‌رو شود. در واقع فرد به جای نادیده گرفتن احساسات یا نگرانی های خود در مورد مردن، با ترس‌ها روبرو می‌شود.
البته لازمه این روش درمانی این است که فرد در محیطی امن و به صورت تدریجی در معرض ترس قرار گیرد تا زمانی که اضطراب او کاهش یابد. در نتیجه فرد می تواند بدون ترس با افکار، اشیا، یا حتی احساسات خود مقابله کند.
روان درمانی
یکی از راهکارهایی که از طریق آن متخصصان به افرد کمک میکنند تا علت ترس‌های خود را پیدا کنند و راهکارهایی برای مقابله با اضطراب‌های روزانه خود ارائه کنند، روان درمانی است. در روان درمانی، گفتگو از طریق اضطراب و ترس با روانشناس یا روان درمانگر صورت می‌گیرد.
رفتار درمانی شناختی یا CBT
در روش رفتار درمانی شناختی یا CBT سعی می‌شود به صورت تدریجی الگوهای رفتاری شخص تغییر یابد. این تغییر با این هدف انجام می‌شود که فرد بتواند رفتارها و طرز تفکر جدیدی را برای خود شکل دهد.
دارو درمانی برای درمان ترس از مرگ در سالمندان
تشخیص اختلال اضطراب فراگیر (GAD) یا PTSD در فرد توسط پزشک، مستلزم استفاده از داروهای ضداضطراب است. این داروها می توانند شامل داروهای مسدود کننده بتا یا داروهای ضدافسردگی باشند.
استفاده از داروها در کنار روش‌های روان درمانی می‌تواند موثرتر واقع شود. این نکته را باید در نظر داشت که مصرف دارو می‌تواند در کوتاه مدت در کاهش احساس ترس و استرس مفید باشد. لذا استفاده طولانی مدت از این داروها ممکن است راه حل ایده آل نباشد.
تمرین‌های خود مراقبتی
استفاده از روش‌های آرامش بخش و خودمراقبتی که در هر فرد می‌تواند متفاوت از افراد دیگر باشد، می‌تواند به آرامش ذهنی او و دوری از اضطراب در شخص کمک کند. این تکنیک ها می‌تواند مواردی از قبیل گوش دادن به موسیقی، نقاشی، ورزش، کوهنوردی، حضور در طبیعت، تفکر و تمرکز بر تصاویر مثبت و مواردی این چنین باشد.
جمع‌بندی
اضطراب مرگ یک موضوع همگانی است که شخص آن را در مورد مرگ خود یا مرگ عزیزان خود دارد. ترس از مرگ در سالمندان نسبت به گروه های سنی دیگر شایع‌تر است. با توجه به اینکه سالمندان روحیه حساس تری دارند، آسیب پذیرتر می‌باشند.ترس از مرگ در سالمندان می‌تواند هم برای مرگ و پایان زندگی خودشان باشد و یا اینکه خانواده سالمندان یا افرادی که از آنها مراقبت میکنند این ترس را تجربه کرده باشند.
باید در نظر داشت که مرگ هم بخشی از فرایند زندگی است و برای تمامی افراد اتفاق می‌افتد. پس این ترس نباید کل زندگی آنها را دربر بگیرید و مانع از فعالیت های روزمره آنها شود. چنانچه این ترس مدت زمان زیادی با شخص باشد، بهتر است به یک روانشناس مراجعه کرده و برای درمان اقدام کند.
اگر شما یا اطرافیان شما از این مشکل رنج می‌برید، می‌توانید به مرکز مشاوره بیات مراجعه کرده و یا تماس بگیرید و جهت رزرو وقت اقدام کنید. مرکز مشاوره بیات با مدیریت جناب آقای دکتر حسین بیات با سال‌ها تجربه در زمینه روانشناسی، در کنار شماست.